[Al japana-lingva paĝo]

4. Vortareto
por legi "Malgranda Okikirmuj pri si rakontis 'Kutnisa kutun kutun'"

Ĉi tiu vortareto en havas kiel kapvortojn ĉiujn vortojn, vortetojn kaj afiksojn, kiuj aperas en la reskribita teksto de la sekcio 2.

Dividstreko metiĝas antaŭ sufikso, malantaŭ prefikso kaj inter konsistelementoj de deriva aŭ kunmetita vorto.

Sub ĉiu kapvorto estas donitaj vortspeco, signifo kaj gramatika klarigo.

troviĝas sub kapvortoj ankaŭ ĉiuj derivaj aŭ kunmetitaj vortoj kiuj aperas en la teksto kaj enhavas la kapvortojn. El ili tiuj kiuj havas sagon ">" aunaŭ si, staras kiel aliaj kapvortoj.

Foje estas donitaj sub kapvorto votgrupoj kiuj enhabas ĝin.

Ĉiu aina vorto aperas kursive.

Indekso

A	Ĉ	E	H
I	J	K	M
N	O	P	R
S	T	U	Ŭ

A

Indekso

a¹

[verba vorteto]

(montras, ke la afero estas plenumita.)

a ike > ike

a ŭa > ŭa

(kiel konsistlemento de montraj vortoj)

>nea

-a²

[sufikso por fari transitivan bazon]

>saŭa

an

[unuterma verbo]

~o ekzistas.

>haŭean

sine an to ta > to (an to: laŭlietere, "ekzistanta tago".)

ari

[adverba vorteto]

per ~o.

(Ekzemple, Okikirmuj tuĉi ari rupnekur kik "Okikirmuj batis plenaĝulon per martelego." Ĉi tiu vorteto havas funkcion enkonduiki citaĵon.)

"..." ari haŭe an ~o diras, "...". (Laŭlitere, "~o diras per '...'".)

"..." ari itak ~o diras, "...".

ari isoitak ~o rakontas tiel.

as¹

[unuterma verbo]

~o stariĝas.

humi as > humi

>punas

as²

[persona vorteto]

(nominativa; metiĝas post umuterma verbo. Vidu ĉi¹ kaj un¹.) mi.

hosippa as mi revenas hejmen.

inkar as mi faras vidadon.

inu as mi faras aŭdadon.

paje as mi iras.

sinot as mi ludas.

-atki

[sufikso por fari netrasitivan bazon] (algluiĝas al ripeta formo de kvk-radiko, kaj montras ripeton de la sono kiun la kvk-radiko esprimas.)

>ĉopopatki

Ĉ

Indekso

ĉep

[substantivo]

fiŝo.

kamuj ĉep salmo.

ĉi¹

[persona vorteto]

(estas unue nominativa, kaj metiĝas antaŭ duterma verbo; due poseda, kaj metiĝas antaŭ apartena formo de substantivo. Vidu as² kaj un¹.) mi; mia.

ĉi eramesinne mi pro ~o trankviliĝas.

ĉi esikari mi ~on forprenas.

ĉi jajkosanke mi ~on eligas el mia interno.

ĉi kik mi ~on batas.

ĉi karku ne kur mia nevo.

ĉi nukar mi ~on vidas.

ĉi ruska mi al ~o koleras.

ĉi oarkaje mi ~on (longaĵon) plene rompas.

ĉi oanrajke mi ~on plene mortigas.

ĉi osaŭsaŭa mi la finon de ~o (longaĵo) skuas multfoje.

ĉi²-

[prefikso de nedifina perosno]

io; la natura forto. (Ĉi tiu prefikso algluiĝas al verba bazo kun iga sufikso kaj signifas ke la ago de la verba bazo estas plenumita, kvazaŭ la aganto, kvankam senviva, farus la agon kun volo.)

san ~o malsupreniras.

sana-san ~o malsupreniras laŭflue.

sana-san-ke ~o ~on malsuprenirigas laŭ flue.

ĉi-sana-san-ke la natura forto ~on malsuprenirigas laŭflue, nome, ~o malsupreniras laŭflue kvazaŭ ĝi estus vivantaĵo.

us ~o al ~o algluiĝas.

o-us la malsupra ekstremo de ~o (longaĵo) al ~o algluiĝas, nome ~o (longaĵo) al ~o algluas sian malsupran ekstremon.

o-us-i ~o malsupran ekstremon de ~o (longaĵo) al ~o algluas.

ĉi-o-us-i la natura forto la malsupran ekstremon de ~o (longaĵo) al ~o algluas, nome ~o (longaĵo) etendiĝas kvazaŭ ĝi estus vivantaĵo, kaj la fino atingas ~on.

ĉis

[unuterma verbo]

~o ploras.

ĉi-sana-san-ke

[unuterma verbo]

(Vidu ĉi-².)

ĉi-o-us-i

[unuterma verbo]

(Vidu ĉi-².)

ĉop-

[kvk-radiko]

(onomatopeo esprimanta sonon de saltetanta akvo.)

>ĉopopatki

ĉopop-atki

[unuterma verbo]

(ĉopop-) estas ripeta formo de ĉop-.)

~o (vidaĵo) estas tia, ke akvo saltetas multfoje.

E

Indekso

e¹

[persona vorteto]

vi.

>ehumna

e-²

[aldona prefikso]

per ~o. (Ĉi tiu prefikso enkondukas en propozicion novan substantivan vortgrupon. Ekzemple, mina "~o ridas", mina as "mi ridas"; e-mina "~₁o al/pri ~₂o ridas", laŭlitere "~₁ per ~₂o sentas agrablon kaj ridas", neap ĉi e-mina "mi ridas al/pri tio". e- havas funkcion aldoni ₂ (-neap) al la propozicio, tial ĝi nomiĝas "aldona prefikso".

>ejajtemka

-e³

[iga sufikso]

> ;kaje

-e⁴

[apartena sufikso]

(faras apartenan formon de substantivo. Ekzemple, tek "mano", tek-e "mano(j) de ~o", rupnekur tek-e "mano(j) de plenaĝulo".)

>haŭe

ehumna

[frazo]

(la originala verkintino tradukis ĉi tiun "Kiu vi estas?". Supozeble, la origina formo estas e ek hum ne ja.)

e-jaj-temka

[duterma verbo]

~o per ~o reviviĝas; ~o per ~o refreŝiĝas.

ek

[unuterma verbo]

~o venas.

>ehumna

ene

[montra adverbo]

tiel; kiel jene.

ene itak i> itak

eramesinne

[duterma verbo]

~o pro ~o estas trankvila.

esikari

[duterma verbo]

~o ~on forprenas.

esoro

[adverba vorteto]

laŭ ~o (rivero) malsupren aŭ maren.

pet esoro laŭ rivero malsupren aŭ maren.

etok

[loko-substantivo]

celata loko de ~o (iranto).

>etoko

pet etok ta ĉe la fonto de rivero.

pet etok un al la fonto de rivero.

(pet etok(ta/un) "(ĉe/al) la fonto de rivero" kaj pet etoko (ŭa) "de la fonto de rivero" estas samsignifaj.

etoko

[loko-substantivo]

(Vidu etok.)

H

Indekso

haŭ

[substantivo]

voĉo.

>haŭe

ŭen mina haŭ >mina

ŭen sinot haŭ > sinot

haŭ-e

[substantivo]

voĉo de ~o. (apartena formo de haŭ)

>haŭean

haŭe-an

[unuterma verbo]

~o parolas. (La origina senco estas "la voĉo de ~o ekzistas.")

ari haŭean > ari

hemespa

(pluralo de hemesu)

hemesu

[unuterma verbo]

(pluralo: hemespa) ~o supreniras laŭ rivero.

hosipi

[unuterma verbo]

(pluralo: hosippa) ~o iras returne.

hosippa

(pluralo de hosipi)

hum

[substantivo; propozicio-substantiviga vorteto] (La senca diferenco inter hum kaj ĉi suba humi estas malklara.)

>ehumna

>humi

humi

[substantivo; propozicio-substantiviga vorteto]

sono, odoro, haŭtosento, suprsento, nome sentoj krom vido; sentoj krom vido kiuj kunokazas kun la afero de la propozicio substantivigita de ĉi tiu vorteto.

{ikkeŭ noski ĉi kik} humi la sono, kiu soniĝas kiam {mi batas la mezo de spino}.

humi as sono aŭ ceteraj sentoj krom vido, kiuj kunokazas kun la afero de la propozicio substantivigita de ĉi tiu vorteto, estiĝas (laŭlitere, stariĝas). Ekzemple, rupnekur ek humi as "La supersento estiĝas, kiu kunokazas kun la afero ke plenaĝulo venas.", nome, "Mi havas supersenton, kiu sciigas min ke plenaĝulo venas.", nome, "Supozeble, plenaĝulo venas."

I

Indekso

i¹

[propozicio-substantiviga vorteto]

ene itak i > itak

i-²

[prefikso de nedifina persono]

(objektiva formo: la nominativa formo estas ĉi-²) ion.

> inu

i-³

[sufikso por fari apartena formon de substantivo]

>sinriĉi

ike

[propozicio-substantiviga vorteto]

(foje funkcias kiel propozicio-kuniga vorteto.)

a ike kiam.

inu as a ike kiam mi faras aŭdadon.

ikkeŭ

[substantivo]

spino.

ikkeŭ kiror > kiror

ikkeŭ noski la parto de spino, ĉe kiu ĝi ligiĝas kun lumboj.

kosan ikkeŭ > kosan

imakakehe

[loko-substantivo]

la transo de ~o.

iŭan pokna sir imakakehe la transo de ses inferoj.

inkar

[unuterma verbo]

~o faras vidadon.

inkar as a ŭa mi faras vidadon, kaj (trovas neatenditan vidaĵon.)

inkar as ko mi faras vidadon, kaj (trovas atenditan vidaĵon).

i-nu

[unuterma verbo]

~o faras aŭdadon.

isoitak

[unuterma verbo]

~o rakontas.

> ari isoitak

itak

[unuterma verbo]

~o parolas.

ari itak > ari

ene itak i tio, ke ~o parolas ĉi sekve. (Ĉi tiu substantiva vortgrupo havas funkcion enkonduki cititan frazon.)

iŭan

[epiteta verbo]

ses ~oj; multegaj ~oj.

iŭan pokna sir ses aŭ multegaj inferoj

J

Indekso

ja

[frazfina vorteto]

(faras demandan frazon. Ekzemple, e oman "Vi iras.", e oman ja? "Ĉu vi iras?")

jaj-rajke "~o sin mortigas.")

>ejajtemka

>jaje-

>jajko-

jaj-e-

[prefiksogrupo]

pri si mem.

> jajejukar

jajejukar

[unuterma verbo]

~o rakontas pri si mem en versa formo.

jaj-ko-

[prefiksogrupo]

el si mem.

>jajkosanke

jajko-sanke

[duterma verbo]

~o on eligas el sia korpo.

jan

[frazifina vorteto]

(estas uzata en ordonfrazo, kaj aldonas al ĝi decan nuancon.)

jukar

[unuterma verbo]

~o rakontas en versa formo.

>jajejukar

K

Indekso

kamuj

[substantivo]

dio.

kamuj ĉep > ĉep

kan

[vorteto por ordigi ritmon]

(mankas senco, kaj estas uzata por plenigi la nombron de silaboj de verso.)

kar

[duterma verbo]

~o ~on faras.

uraj kar > uraj

karku

[substabivo; apartena formo de substantivo]

nevo; nevo de ~o.

ĉi karku ne kur mia nevo. (Versa formo. La laŭlitera senco estas "ulo, kiu estas mia nevo." La responda proza formo estas kur karku.)

kasuj

[duterma verbo]

~o ~on helpas.

kaj

[unuterma verbo]

~o rompiĝas.

>kaje

kaj-e

[determa verbo]

~o ~on rompas.

>oarkaje

-ke

[iga sufikso]

>rajke

>sanke

kik

[duterma verbo] ~o ~on batas.

uraj kik > uraj

uraj kik tuĉi > tuĉi

kir

[substantivo]

ostocerbo.

>kiror

kir-or

[substantivo]

muskola forto. (la origina senco estas "la loko kie ostocerbo ekzistas". Supozeble, Ainoj kredis ke la fonto de muskola forto estas en ostocerbo.)

mon tum kiror ikkeŭ kiror muskola forto de tuta korpo (kvankam la originala verkintino tradukis ĉi tiun vortgrupon "forto de tuta korpo, forto de lumbo", tamen la laŭlitera senco estas certe "forto en manoj, forto de spino", kaj supozeble, ne mon tum kiror sed la tuta vortgrupo aludas forton de tuta korpo.)

ko¹

[propozicio-kuniga vorteto]

(signifas ke la afero de la sekvanta propozicio okazas kiam tiu de la antaŭa okazas.)

hemespa ko kiam ~oj supreniras.

inkar as ko kiam mi faras vidadon (mi trovas atenditan vidaĵon).

ko-²

[aldona prefikso]

al ~o; el ~o. (Pri aldonaj prefiksoj, vidu e-².)

>kosan

>kooterke

>koŭen

>jajko-

ko-oterke

[triterma verbo]

~o ~on al ~o piedbatas.

kor¹

[duterma verbo] ~o ~on havas.

pon rupnekur kor uraj kik tuĉi martelego, kiun havas malgranda plenaĝulo.

kor²

[propozicio-kuniga vorteto] (signifas samtempecon.)

ĉis kor hosippa ~oj returne iras plorante.

haŭ pepunitara kor hemespa voĉoj sonoras "pep, pepe, pep!", kaj (kun voĉoj) ~oj supreniras.

ko-san

[duterma verbo]

~o al ~o malsupreniras/kliniĝas.

kosan ikkeŭ al ~o klinita spino.

-kosanu

[sufikso por fari netransitivan bazon]

(algluiĝas al onomatopea kvk-radiko, kaj esprimas, ke la sono estiĝas momenton.)

>tokkosanu

ko-ŭen

[duterma verbo]

~o ~on abomenas. (Laŭlitere, "~o pri ~o malboniĝas.)

kur

[substantiva vorteto]

ulo.

ĉi karku ne kur > karku

>rupnekur

kusu

[propozicio-kuniga vorteto]

(signifas ke la enhavo de la antaŭa propozicio estas la motivo, kialo, aŭ kaŭzo de tiu de la sekvanta.)

kutnisa kutun kutun

[rekantaĵo]

(La senco estas malklara.)

M

Indekso

mon

[substantivo]

mano, brako.

mon tum kiror >kiror

mosir

[substantivo]

lando; mondo.

pokna mosir > pokna

mina

[unuterma verbo]

~o ridas.

ŭen mina haŭ fortega ridvoĉo.

N

Indekso

-n

[sufikso por fari netransitivan bazon singularan]

>san

-na

[sufikso por fari netranstivan bazon]

(gluite al tiu substantivo kiu signifas lokon, faras estadan verban bazon.)

>pokna

>sana

ne

[duterma vebo; epiteta verbo; sufikso por fari netransitivan bazon]

~o ~o estas; tiu ~o.

ĉi karku ne kur > karku

>nea

>rupne

ne-a

[epiteta verbo]

antaŭe menciita ~o.

>neap

nea-p

[substantivo]

tiu; tio.

nesko

[substantivo]

juglandarbo.

nesko ŭakka akvo kiu enhavas ekstraktaĵon de ŝelo de jugtlandarbo. Ainoj akiris nigran tinkturon el ĝi.

nesko uraj akvobarilo farita el brancoj de juglandarbo.

nesko uraj ni paliso el juglandarobo por akvobarilo.

ni

[substantivo]

arbo; ligno; ligna stango.

uraj ni > uraj

-no

(Vidu ŭa.)

>oroŭano

>ŭano

noski

[loko-substantivo] la mezo de ~o.

ikkeŭ noski > ikkeŭ

nu

[duterma verbo] ~o ~on aŭdas.

>inu

nukar

[duterma verbo]

~o ~on vidas.

nupki

[unuterma verbo]

~o estas kota.

nupki ŭakka kota akvo.

O

Indekso

o-¹

[parta prefikso]

la plej malsupra parto (= la fino) de ~o (longaĵo).

>ĉiousi

>osaŭsaŭa

o-²

[aldona sufikso]

al ~o. (Pri aldonaj sufiksoj, vidu e-2.)

>oterke

oanrajke

[duterma verbo]

(oar rajke. Laŭ la aina sonregulo rr ŝangixiĝas al nr.) ~o ~on plene mortigas.

oar-

[adverba prefikso]

plene.

>oanrajke

>oarkaje

oar-kaje

[duterma verbo]

~o ~on rompas plene.

Okikirmuj

[substantivo]

nomo de heroo.

pon Okikirmuj malgranda Okikirmuj; juna Okikirmuj; knaba Okikirmuj.

oman

[unuterma verbo]

(pluralo: paje) ~o iras (monten).

or(o)

[loko substantivo]

loko, kie ~o estas.

>kiror

>oroŭano

oro-ŭa-no

[adverbo]

kaj. (havas funkcion ŝtopi la interrompon de la fluo de recitado. La origina senco estas "de tie".)

o-saŭsaŭa

[duterma verbo]

~o la malsuprean ekstremon de ~o skuas multfoje.

o-terke

[duterma verbo]

~o ~on piedpremas;

>kooterke

P

Indekso

p

[substantiva vorteto]

aĵo; ulo. (Ekzemple, pirka un rajke p "tiu, kiu mortigas min".)

(kiel konsistelemento de montra substantivo)

>neap

paje

(pluralo de oman)

pep-

[kvk-radiko]

(onomatopeo, kiu esprimas rid-voĉon.)

>pepunitara

pep-unitara

[unuterma verbo]

~o (ridvoĉo) sonoras "pep pep pep!".

pet

[substantivo]

rivero.

pet esoro laŭ rivero (iri monten).

pet etok(o) la fonto de rivero.

pirka

[unuterma verbo]

~o estas bona.

pirka rera frexa vento

pirka ŭakka klara akvo

pok

[loko-substantivo]

subo de ~o.

>pokna

pok-na

[unuterma verbo]

~o estas ĉe subo. (estas uzata ordinare epitete.)

pokna mosir la mondo subtera (= infero).

pokna sir la mondo subtera (= infero).

(pokna mosir kaj pokna sir estas samsignifa. pokna mosir, kiu konsistas el kvar silaboj, fariĝas per si unu verso dum pokna sir, trisilaba, ne. Ĝi aperas en la verso iŭan pokna sir "ses inferoj".

pon

[unuterma verbo]

~o estas malgranda/juna.

pon okikirmuj > okikirmuj

pon rupnekur > rupnekur

punas

[duterma verbo]

(La origina formo estas puni as.) ~o ~on levas kaj stariĝas.

punas punas ~o ~on levas kaj stariĝas multfoje.

puni

[duterma verbo]

~o ~on levas.

>punas

R

Indekso

raj

[unuterma verbo]

~o mortas.

>rajke

raj-ke

[duterma verbo]

~o ~on mortigas.

>oanrajke

rera

[substantivo]

vento.

pirka rera > pirka

rup-

[kvk-radiko]

(signifas grandecon.)

>rupne

rup-ne

[unuterma verbo]

~o estas granda.

>oanrajke

rupne-kur

[substantivo]

plenaĝulo.

pon rupnekur malgranda plenaĝulo.

ruska

[duterma verbo]

~o pro ~o (afero) koleras.

S

Indekso

sa

[substantivo]

pli malsupra flluo; malsupro.

>san

>sana

sa-n

[unuterma verbo]

~o iras laŭflue; ~o malsupreniras.

>sa

>sana

>sanke

sa-na

[unuterma verbo]

~o estas ĉe la malsuplra parto de fluo.

>ĉisanasanke

san-ke

[duterma verbo]

~o ~on malsuprenirigas; ~o ~on aperigas.

> ĉisanasanke

>jajkosanke

saŭ-

[kvk-radiko]

(esprimas skuan staton.)

>osaŭsaŭa (La ripeto de saŭ esprimas multajn skulojn.)

saŭ-a

[duterma verbo]

~o ~on skuas.

>>osaŭsaŭa

sine

[epiteta verbo] unu/iu ~o.

sine an to ta > to

sine pon rupnekur unu malgranda plenaĝulo.

sinot

[unuterma verbo]

~o ludas.

ŭen sinot haŭ fortega ludvoĉo.

sinriĉi

[substantivo]

(<sinrit-i Laŭ la aina sonregulo ti ŝanĝiĝas ĉi.) la radiko de ~o.

(apartena formo de sinrit)

sinrit

[substantivo]

radiko.

>sinriĉi

sir

[substantivo]

lando; la mondo.

iŭan pokna sir > pokna

siri

[propozicio-ubstantiviga vorteto]

vidaĵo, kiun propozicio substantivigitade ĉi tiu vorteto desegnas. (Ekzemple, rupnekur ek siri ĉi nukar "la vidaĵon, ke plenaĝulo venas, mi vidas", nome, "mi vidas ke plenaĝulo venas.". Komparu kun humi.)

T

Indekso

ta

[kazo-vorteto]

ĉe.

pet etok ta ĉe la fonto de rivero.

sine an to ta > to

terke

[unuterma verbo]

~o saltas.

>oterke

temka

[duterma verbo]

~o ~on revivigas.

>ejajtemka

to

[substantivo]

tago.

sine an to ta unu/iun tagon. (versa formo, kies responda proza formo estas sine to.)

tok-

[

kvk-radiko]

(onomatopeo, kiu esprimas batsonon.)

>tokkosanu

tok-kosanu

[unuterma verbo]

~o sonas momente "tok!".

{ikkeŭ noski ĉi kik humi} tokkosanu. {la sono, kiu estiĝas kiam mi batas la mezon de spino sonas momente "tok!".

tuĉi

[substantivo]

martelego.

uraj kik tuĉi > uraj

tum

[loko-substantivo] la interno de ~o.

mon tum kiror > kirorkiror

U

Indekso

un¹

[persona vorteto]

(objektiva: metiĝas antaŭ duterma verbo. Vidu ĉi¹.) min.

un kasuj ~o min helpas.

un nukar ~o min vidas.

un²

[kazo-vorteto]

al.

pet etok un al la fonto de rivero.

-unitara

[sufikso pro fari netransitivan bazon]

(algluiĝas al kvk-radiko, kaj signifas, ke sono kiun la radiko esprimas, daŭras.)

> pepunitara

uraj

[substantivo]

akvobarilo por fiŝado.

nesko uraj > nesko

nesko uraj ni > nesko

uraj kar ~o faras akvo barilon.

uraj kik ~o enbatis palisojn en riverkuŝejon por fari akvobarilon.

uraj kik tuĉi martelego por marteli palison de akvobarilo.

uraj ni paliso de akvobarilo.

utar

[substantiva vorteto]

(signifas pluralecon.)

kamuj ĉep utar salmoj.

Ŭ

Indekso