[Al japana versio] [Al mia artikolo]

"ikema (Cynanchum caudatum)" en la ainalingva gazeto "AinuTimes"
(La 19-a numero, eldonita en la 20-a de septembro 2001)

(Titolo per aina-lingvo)
ikema

NOTO
1. Nigra litero estas Esperanta. Rugxa litero estas aina-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en aina-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ " signifas la longan vokalon en japana-lingvo.


Cynanchum caudatum
ikema



Aino diras, ke malplacxaj estas aina-dioj malbonaj aux infektantaj iujn per malsano, cxar forta estas la odoro de la plantradiko "ikema" nomata latine "Cynanchum caudatum". Kaj ili mordis ikema-on, elspiras gxin al la malsanulojn aux elspiras gxin en domo aux pendigis gxin de kolo.
ikema hura ruy pe ne kusu, wen kamuy ka pakor kamuy ka emaka sekor a=ye. ikema a=kuy wa siyeye kur eun a=ewar ka ki, cise or ta a=ewar ka ki, a=rekuci orowa a=racitkere ka ki.

S-ro TIRI Masxiho diris jene: Mi pensas, ke gxi estas "kamuy-kema" signifanta la aina-dian piedon. Iuj el ainoj nomas la herban radikon "kama", kiu signifas gxian piedon.
Tiri Masiho nispa ene hawean hi: "ikema anakne "kamuy-kema" ne nankor sekor ku=yaynu. kina sinrit 'kema' sekor a=porose hi ka an."

Iuj nomas "ikema"-on, "sinrit" signifanta la radikon aux "penup" signifanta la sukajxon.
ikema anakne "sinrit" neya "penup" neya a=porose hi ka an.

Kiam oni trancxas la radikon, la suko kiel lakto gutas. Tial oni nomas gxin "penup (signifanta la sukajxon)".
sinrici a=tuye yakun topehe cik kusu penup sekor a=ye.

S-ino KAWAKAMI Macuko diris jene:"Kiam oni malvarmumis, mia patrino distrancxis ikema-on kaj mi vidis sxin elspiras gxin. Kiam mi estas malgranda, mia patrino enmetis surkukusuri-on, t.e. akoron, aux ikema-on en mia saketo kaj pendigis gxin de kolo. Gxis kiam mi estas cirkaux 15-jara aux 16-jara, mi pendigis gxin de kolo. Kiam oni metas iun en cxerkon, oni enmetis ikema-on aux surkulusuri-on (akoron) en la saketo kun mortinto."
Kawakami Matuko katkemat ene hawean hi: "ku=kor hapo k=omkekar hi ta ikema tata wa cise or ta ewar siri ku=nukar amkir. ku=pon i ta, ku=kor hapo anakne, pon pukuru or surku-kusuri neya ikema neya omare wa ku=rekuci orowa racitkere ruwe ne. asikne pa ikasma wan pa, iwan pa ikasma wan pa ku=ne hi pakno, newaanpe racitkere ruwe ne. ikema, surku-kusuri hako (kan'oke) or a=omare hi ta, anansir kor pon pukuru or a=omare ruwe ne."

Oni rostis aux boligis ikema-on kaj mangxis gxin. Oni diras, kiam oni mangxis du ikema-ojn grandajn kiel dikfingro, oni toksigxis, tial oni avertis. La grandaj ikema-oj farigxas dika kiel 5cm kaj longa kiel 50cm.
ikema a=ma ka ki, a=suwe ka ki kane a=e korka, ruweaskepet pakno an pe tup a=e yakun iyoski=an kusu, yaitupare sekor a=ye. poro hike 5cm pakno ruwe wa 50cm pakno tanne ruwe ne.

S-ino AOKI Aiko diras jene: "Mi vidis, ke la maljunulino nigre rostis la radikon de ikema-o. La maljunulino diris, ke gxi estas drago por longa vivo."
Aoki Aiko katkemat ene hawean hi: "huci ikema ma wa kunnere wa e siri ku=nukar amkir. huci anak, 'tanpe kusuri ne k=e yakun, ney ta pakno ku=iwanke' sekor ye."

En aina-japana vortaro de KAYANO Sigeru oni trovas jene: "Kiam oni rostas kaj mangxas ikema-ojn, se oni mangxas multe, oni sxanceligxas kiel ebriulo, foje oni mortas pro tio."
"ikema a=ma wa a=e hi ta eytasa a=e kor kusu iyoski=an wa a=ekoca kunine an kor a=ekot pe ne yak a=ye." Kayano Sigeru no Aynugo-ziten or ta ene kampinuye hi:

Oni diras, ke gxia venena esenco estas cynanchotoxin. Kiam oni trinkas tion, gxi bonigas koron laux onidiro. Kaj oni povas bone pisi pro tio laux onidiro.
ne surku motoho Sinankotokisin sekor a=ye p ne hawe ne. newaanpe a=ku kor, kusu sampe pirka p ne yak a=ye. orowano, kusu pirkano okuyma=an pe ne yak a=ye.

La scienca nomo de ikema-o estas "Cynanchum caudatum". La signifo de "Cynanchum" estas "ajxo mortiganta hundon." En Japanio ankaux oni nomas gxin, "ikema" (la genro "kamonezuru", la familio "gagaimo").
ikema anakne "Cynanchum caudatum" sekor gakumei an. "Cynanchum" itak'ipe anak "seta rayke p" ne. sisam or ta ikema (kamomeduru-zoku, gagaimo-ka) sekor re an.

En yawani (Minami-cxisxima), aynumosir (Hokkajdo), Nippon (Japanio) kaj Cxinio, ikema-o kreskas. Gxi kreskas en monto, farigxas kiel hedero. En julio aux auxgusto, floras, en auxgusto aux septembro, fruktas.
ikema anak yawani (Minami-tisima), aynumosir (Hokkaido), Nippon, Tyu^goku or us pe ne. kim un us pe ne wa, punkar ne ruwe ne. 7, 8 cup or ta nonno o wa 8, 9 cup or ta numus ruwe ne.

En la aina-lingva vortaro "Cxiri Masxiho Bunrui-Aynugo-Ziten" oni skribas jene:
"Tiri Masiho Bunrui-Aynugo-Ziten" or ta ene kampinuye hi:

Kiam la stomako doloras, oni iom mordas kaj trinkas ikema-on.
ikema anak a=honihi arka hi ta ponno a=kuy wa a=ku p ne ruwe ne.

Kiam la kapo doloras, oni rostas gxin, envolvas gxin per tuko kaj volvas gxin cxirkaux la kapo.
a=sapaha arka hi ta a=ma wa senkari ani a=kokari wa a=epanu ruwe ne.

Por kuraci okulmalsanon, oni mordas gxin antaux kusxigxo kaj almetas gxin al la palpebroj.
sik siyeye a=pirkare kuni hotke=an etok ta a=kuy wa a=sikkapuhu kasi a=usi ruwe ne.

Oni dekoktas gxin kaj densigas gxian supon, do, kiam oni lavas vundon, gxi ne farigxas pusado.
a=popte wa uwe nupur kor orowano, a=pirihi a=huraye yakun yenu ka somo ki.

Kiam la dentoj doloras, oni mordas gxin.
a=nimaki arka hi ta newaanpe a=kuy ruwe ne.

En Peporo (Bihoro) oni prenas kotonecajxon algluitan sur semo. Kiam oni vundas, gxi farigxas sangohaltigilo.
Peporo (Bihoro) or ta piye kurka us wata a=uyna wa, neoro ka a=piro hi ta kusuri ne a=kar.



En japanio oni nomas sekan ikema-on gohisyookon. Gxi farigxas drogo same.
sisam or ta, sat ikema gohisyo^kon sekor a=ye p ne wa, uneno kusuri ne a=kar pe ne.

En ikema-o trovigxas Pregnane-glycoside kaj Cynanchoside C2 laux onidiro. Iuj diras, ke gxi efikas kontraux-tumorecon kaj plifortigecon por imuno.
ikema or un, puregunan-haito^tai kinankosaido-C2 sekor a=ye p an. newaanpe anakne, ko^syuyo^sei ka men'eki-zo^kyo^-sayo^ ka kor pe ne, sekor ye kur an.


Se la aina-lingva gazeto "Ainutimes" interesas vin, kontaktu jene:
Kontakto por legi "Ainutimes" japana-lingve
Adreso
Nibutani 80-25, Biratoricho, Sarugun, Hokkaido, JAPAN 055-0101
Ainugo-pen-kurabu

Noto
1. Bonvolu kontakti per posxtokarto al la adreso kun responda peco japana-lingve, se vi logxas en Japanio.
2. Se vi ne povas kompreni japana-lingvon, bonvolu kontakti al mi () Esperante. Mi transsendas vian mesagxon al cxi-supra adreso japana-lingve.
3. Trovigxas gxia japana-lingva versio krom orginala aina-lingva-versio.


Kontakto por kontribui aina-lingvan artikolon al "Ainutimes" kun japana-lingvo:
Adreso
Irifunecho 3-4-23, Otarushi, Hokkaido, JAPAN 047-0021
HAMADA Takasi

FAX
+81-134-24-9620

TTT-pagxo (japane):
http://www.geocities.jp/otarunay/

Noto
Se vi ne povas kompreni japana-lingvon, bonvolu kontakti al mi () Esperante. Mi transsendas vian mesagxon al cxi-supra e-adreso japana-lingve.


[Al japana versio] [Al mia artikolo]