ID
Tamtamo No. 8

ISSN - 1409-4576

ID
$B%?%`%?%b(B No.8

ISSN-1409-4576$B!!!!!!!!!!!!(B2002$BG/(B1$B7nH/9T(B

Ses-semajna informilo de Indigxenaj Dialogoj



TAMTAMO JARO 3, No. 8
Januaro, 2002

Eldona Teamo de TAMTAMO kaj kunlaborantoj:
Bv. vidi liston je la fino de la nuna numero

Interreta versio cxe: www.idnetwork.nl/tamtamo

Limdato por kunlaborajxoj por TAMTAMO No9: 22-an de januaro 2002

$B!V@h=;L1B2$NBPOC!W$N#6=5$4$H$N>pJs;o(B


$B%?%`%?%b!!#3G/EY!"Bh#89f(B
2002$BG/(B1$B7n(B

$B%?%`%?%b$NJT=8%A!<%`$H6(NO $B$3$N9f$N:G8e$N%j%9%H$r8+$F$/$@$5$$!#(B

$B%$%s%?!<%M%C%HHG$O0J2<$N$H$3$m!'(B www.idnetwork.nl/tamtamo

$B%?%`%?%bBh#99f$N869F$NDs=P4|8BF|!'(B
2002$BG/(B1$B7n(B22$BF|(B

ID havas diversajn kostojn ligitajn al TAMTAMO, se vi deziras finance kontribui al gxia produktado, vi povos kotizi EUR 10,00 al iu ajn el la subaj ID-kontoj:

El ekster Euxropo:
ID, swiftcode: RABONL.2U, account 3661 86 469

En Euxropo:
ID, IBAMcode: NL88 RABO 03661 86 469

Nederlando:
Banko RABO Bank , konto NL88 RABO 0366 1864 69, mencio ID

Pere de Universala Esperanto-Asocio:
Konto idid-r, mencio TAMTAMO

Dankon !

$B!V@h=;L1B2$NBPOC!W!J(BID$B!K$G$OK\;oH/9T$N7PHq$,$+$+$j$^$9!#2<5-$N(BID-$B8}:B$K(B10$B%f!<%m$N$44sIU$r$$$?$@$1$l$P9,$$$KB8$8$^$9!#(B

$B%h!<%m%C%Q7w30$+$i!'(B
ID, swiftcode: RABONL.2U, account 3661 86 469

$B%h!<%m%C%Q$+$i!'(B
ID, IBAMcode: NL88 RABO 03661 86 469

$B%*%i%s%@!'(B
$B6d9T(B RABO Bank , $B8}:B(B NL88 RABO 0366 1864 69, $BL>5A(B ID

$B@$3&%(%9%Z%i%s%H6(2q$rDL$8$F!'(B
$B8}:B(B idid-r, $BL>5A(B TAMTAMO

$B$"$j$,$H$&!*(B

ENHAVTABELO


1. Pri la Nova Jaro

Antonio LEONI
Redaktoro

2. Indigxenaj Popoloj kaj ties Rajto al Disvolvigxo

Sarah SEPOE (Papua Nov-Gvineo)

3. Indigxenaj Popoloj kaj la Popola Movado en Nepal

(I%(B Lingva Problemo en Nepalo
(I%(B Politikaj Partioj de Nepalo
(I%(B La Indigxena Movado de Nepalo
(I%(B Iuj Iniciatoj de la Registaro de Nepalo
(I%(B Fine

Bigendra SINGH WAIBA (Nepalo)

Novajxoj

4. Politika perforto de Indigxena Movado en Cxilio

Gilbert GONZ$Bm-(BEZ MAROTO

5. Mesagxoj de niaj legantoj

$BL\


1. $B?7$7$$G/$r7^$($F(B

Antonio LEONI
$BJT=8

2. $B@h=;L1B2$HH/E8$X$N$=$N?M$?$A$N8"Mx(B

Sarah SEPOE($B%Q%W%"%K%e!<%.%K%"(B)

3. $B@h=;L1B2$H%M%Q!<%k$NL1B21?F0(B

3.1 $B%M%Q!<%k$N8@8lLdBj(B
3.2 $B%M%Q!<%k$N@/E^(B
3.3 $B%M%Q!<%k$N@h=;L11?F0(B
3.4 $B%M%Q!<%k@/I\$N$"$kDs>'(B
3.5 $B=*$o$j$K(B

Bigenda SINGH WAIBA($B%M%Q!<%k(B)

$B%K%e!<%9(B

4. $B%A%j$N@h=;L11?F0$G$N@/<#E*K=F0(B

Gilbert GONZALEZ MAROTO

5. $BFI

ENHAVO


1. Pri la Nova Jaro

Karaj legantoj,

Komence de tiu cxi Jaro 2002, ni deziras al vi inspiron, bonon kaj sukceson!

Dum la pasinta jaro, kaj ankaux dum la malmultaj tagoj, kiujn jam nombras la nuna jaro, okazis multaj tristigaj eventoj, kiuj igas nin mediti pri la vojo, kiun ni sekvas. Sed ni ne devas flankenlasi la fakton ke nia mondo, malgraux cxio, estas bela kaj povas esti fonto de felicxo por cxiuj el siaj logxantoj. Se ni cxiuj kunlaboras, certe la mondo estos pli bona loko por vivi.

Ni plu laboru por senlima komunikado, kio helpos plibonigi la vivkondicxojn kaj la interkomprenigxon de la homaro. Tio cxi estas parto de la laboro de Indigxenaj Dialogoj.

IDane,
Antonio LEONI
Redaktoro
TAMTAMO

$BK\J8(B


1. $B?7$7$$G/$r7^$($F(B

$B?F0&$J$kFI

$B:#G/(B2002$BG/$N;O$a$K!"$"$J$?J}$K%$%s%9%T%l%7%g!<%s$H9,J!$H@.8y$,$"$k$3$H$r5'G0$7$^$9!#(B

$B5nG/!"$=$7$F:#G/$K$J$C$F?t$($k$[$I$7$+7P$C$F$$$J$$$3$N$"$$$@$K$b!"$3$l$+$i$N2f!9$N$$$/Kv$r9M$($5$;$i$l$k?tB?$/$N$$$?$^$7$$;v7o$,5/$3$C$F$$$^$9!#(B
$B$7$+$7!"2f!9$N@$3&$O$I$N$h$&$J$3$H$,$"$C$F$b$9$P$i$7$/!"3F?M$N9,J!$N8;@t$H$J$k$3$H$,$G$-$k$H$$$&;v

$B?MN`$N@83h>r7o$HAj8_M}2r$r2~NI$9$k=u$1$K$J$k=*$o$j$N$J$$8rN.$N$?$a$K$5$i$KB3$1$F3hF0$7$^$7$g$&!#(B $B$3$N$3$H$O!"@h=;L1B2$NBPOC$N3hF0$N0l$D$G$9!#(B

ID$B%a%s%P!
$B%"%s%H%K%*!&%l%*%K(B
$BJT=8 $B%?%`%?%b(B

2. Indigxenaj Popoloj kaj ties Rajto al Disvolvigxo

NOTO: La jena teksto estas resumo de la prelego de Sarah Sepoe, Fondajxo de la Popolo Deboin, Papua Nov-Gvineo, al Laborgrupo de Unuigxintaj Nacioj pri Indigxenaj Popoloj, Gxenevo, Svislando, je la 27-a de julio, 2001:

La temo de cxi tiu jaro, "Indigxenaj Popoloj kaj Ties Rajto al Evoluigxo", estas samtempe defia kaj delikata. Indigxenaj Popoloj tutmonde viktimoj de maljustecoj dum jarcentoj dauxre hodiaux restas viktimoj. Ni devas plani kaj lukti por defendi niajn indigxenajn popolojn kaj ilian rajton al disvolvigxo.

Malfelicxe la indigxenaj popoloj hodiaux povas malmulte regi sian propran evoluon. Tiun regon ekposedis al si transnaciaj korporacioj, la Monda Banko, la Internacia Mono-Fonduso (IMF), la Azia Disvolvigxa Banko (ADB) kaj la Tutmonda Komerca Organizo (WTO).

La kerna celo de WTO estas senreguligi internacian komercon per limigo de la rajto de registaroj protekti sian popolon, medion kaj naturan ricxecon. Oni ofertas fidindecon de mangxoprovizo, endangxerigitajn speciojn, sociajn celojn kaj kulturon, cxio je la nomo de tutmonda komerco.

En la insulaj nacioj de la Pacifiko la plimulto de la enlogxantoj estas indigxenaj popoloj. Tiuj cxi popoloj, forte ligitaj al la grundo, estas ekonomie malricxaj, malgraux ke la landoj estas ricxaj pro bio-diverseco kaj biologiaj rimedoj. Cxi tiujn egoisme ekspluatas homoj el la nordaj landoj, kiuj estas ricxaj pro mono kaj tehxnologio sed malricxaj je biologia diverseco.

La popolo de Papua Nov-Gvineo, simile al popoloj en aliaj pacifikaj insuloj, pasint-tempe ekspluatitaj de esploristoj kaj misiistoj, nun estas ekspluatataj de sciencistoj kaj multnaciaj korporacioj. Ili forprenas specimenojn de niaj plantoj kaj bestoj, ili prenas nian tradician scion pri la specimenoj, ili ecx sxtelprenas nian DNA-on, forportante cxion al laboratorioj en siaj propraj landoj. Ili patentigas siajn eltrovajxojn kaj profitas. Neniu avantagxo refluas al la popoloj de kiuj cxio estis forprenita.

En 1997/98 usona botanikisto forprenis mamal-planton de Insularo Samoa al laboratorio en Usono. Tie li eltrovis hxemian kunmetajxon kiu agas kontraux virusoj. La patento estas nun posedajxo de la usona registaro kaj usona universitato. Sed la samoa popolo ricevis de gxi nek informon nek profiton.

En jaro 1993 oni forprenis DNA-on forde la Hagahai-popolo en Madang-provinco de Papua Nov-Gvineo. Oni en Usono patentis gxin kaj nun vendas gxin per la inter-reto. Kontraux US$218 oni povas acxeti vivantajn cxelojn en kiuj trovigxas "plenplene la viv-esenco de la Hagahai-popolo". En 1992 la Usona Departemento de Komerco petis patenton de homaj T-cxeloj devenaj de 42-jaragxa virino kaj 58-jaragxa viro en la Insularo Solomona.

En jaro 2000 la registaro de la Insularo Norfolka subskribis esplor-kontrakton kun sciencistoj en Universitato Griffiths en Auxstralio. Ankaux la auxstralia firmao Autogen planas kolekti specimenojn de DNA en Tongo, elsercxi genojn kiuj dispozicias al obezeco, diabeto kaj kormalsano kaj vendi la genetikan informon.

Pro manipulado inter specioj, iom da DNA de popolo de Aotearoa, Nov-Zelando, nun trovigxas en bestoj, kiaj sxafoj.

Pasint-monate en Port Moresby, cxefurbo de Papua Nov-Gvineo, estis tumultoj protestantaj kontraux la "Struktur-gxustiga Programo" de la Monda Banko. La polico mortpafis tri homojn. Je la 19-a de julio 2001 nia Cxefministro, Sir Mekere Morauta, diris ke ni havas neniun elekton krom efektivigi la kondicxojn de la IMF kaj la Monda Banko.

La deklaracio pri la Rajto Evolui, adoptita de la Gxenerala Asembleo en 1986, parolas pri inkluziva ekomonia, socia, kultura kaj politika procezo kiu celas al konstanta plibonigo de la bonstato de la tuta enlogxantaro. Ne ekzistas mencio pri transnaciaj korporacioj, la Monda Banko, la IMF aux la ADB. Kiun rajton al disvolvigxo havas la indigxenaj popoloj se tiuj cxi organizoj altrudas al ni komercajn interkonsentojn kaj limigas la povon de niaj registaroj protekti nin kontraux tiu cxi nova koloniismo?

Dankon, S-ino Prezidanto.

Sarah SEPOE

2. $B@h=;L1B2$HH/E8$X$N$=$N?M$?$A$N8"Mx(B

$BCm!'(B$B0J2<$N%F%-%9%H$O(B2001$BG/(B7$B7n(B27$BF|%9%$%9!&%8%e%M!<%V$G$N@h=;L1B2$K4X$9$k9qO"$N:n6HIt2q$X$N!"%Q%W%"%K%e!<%.%K%"$N(BDeboin$BL1B2:bCD$N(BSarah Sepoe$B$N9V1i$N35MW$G$9!#(B

$B:#G/$N%F!<%^$G$"$k!V@h=;L1B2$HH/E8$X$N$=$N?M$?$A$N8"Mx!W$O!"D)@oE*$G$"$k$HF1;~$K%G%j%1!<%H$J$b$N$G$9!#@h=;L1B2$O@$3&Cf$G2?@$5*$b$N4V!"IT8xJ?$N5>@7@7

$BIT9,$J$3$H$K!":#F|!"@h=;L1B2$,<+J,$N8GM-$NH/E8$r<+J,$N<+M3$K$G$-$k$N$O$o$:$+$G$9!#9q$r1[$($?AH?%$G$"$k@$3&6d9T!"9q:]DL2_4p6b(B(IMF)$B!"%"%8%"3+H/6d9T(B(ADB)$B!"@$3&KG0W5!9=(B(WTO)$B$,$=$N;YG[$r0.$C$F$$$^$9!#(B

WTO$B$NCf?4L\E*$O!"<+8J$N9qL1!"4D6-!"<+A3$NK-$+$5$r$N$b$H$K!"?)NA6!5k$N?.Mj@-!"@dLG4mW|@7$K$5$l$k$N$G$9!#(B

$BB@J?MN=tEg$N?M!9$N2aH>?t$O@h=;L1B2$G$9!#EZCO$K6/$/7k$S$D$1$i$l$F$$$k$=$N?M$?$A$O!"$=$N9q!9$,@8J*$NB?MM@-$H!"$=$N@8J*$N1~MQ5;=Q$K$*$$$F$OK-$+$G$"$k$K$b$+$+$o$i$:!"7P:QE*$K$OIO:$$G$9!#$3$N?M$?$A$r!"(B $B:bNO$H5;=Q$K$*$$$F$OK-$+$G$9$,!"@8J*B?MM@-$K$*$$$F$OIO$7$$KLJ}$N(B $B9q$N?M$?$A$,!"Mx8J

$B%Q%W%"%K%e!<%.%K%"$N?M!9$O!"B>$NB@J?MN=tEg$N?M!9$HF1$8$h$&$K2a5n$N;~Be$K$OC58!

1997/98$BG/$K$O!"%"%a%j%+$N?"J*3XpJs$bMx1W$b

1993 $BG/$K$O!"%Q%W%"%K%e!<%.%K%"$N(BMadang$B=#$N(BHagahai $BL1B2$+$i(BDNA $B$,:Ne$G$=$l$rGd$C$F$$$^$9!#(BHagahai $BL1B2$N$"$U$l$k$P$+$j$N@8L?$N%(%C%;%s%9$G$"$k@8$-$F$$$k:YK&$r(B218US $B%I%k$GGc$&$3$H$,$G$-$^$9!#(B1992 $BG/$K%"%a%j%+>&L3>J$O!"%=%m%b%s72Eg$N(B42$B:P=w@-$H(B58$B:PCK@-$N%R%H(BT$B:YK&$NFC5v$r?=@A$7$^$7$?!#(B

2000 $BG/$K$O!"%N!<%U%)!<%/!J(BNorfolk $B!K72Eg@/I\$O!"%*!<%9%H%i%j%"$N(BGriffiths$BBg3X$N2J3X&pJs$rGd$k$3$H$r7W2h$7$F$$$^$9!#(B

$B

$B@h7n!"%Q%W%"%K%e!<%.%K%"$N 2001$BG/(B7 $B7n(B19$BF|!"2f$,r7o$r

1986$BG/$N9qO"Am2q$G:NBr$5$l$?3+H/$N8"Mx$K4X$9$k@k8@$O!"A4=;L1$NJ!;c$NDj>oE*$J8~>e$rL\E*$H$9$k!"7P:Q!&&6HE*$J!JKG0W>e$N!K9g0U$r6/@)$7!"2f!9$N@/I\$,$3$N?7?"L1CO

$B5DD9$5$s!"$"$j$,$H$&$4$6$$$^$7$?!#(B

Sarah SEPOE

3. Indigxenaj Popoloj kaj la Popola Movado en Nepal

Gxenerale:

Nepalo estas lando de diversaj popoloj, kie trovigxas Monto Everesto, la plej alta monto en la mondo. Nepalo estas multnacia, multkultura, multlingva kaj multreligia lando en Sudazio, situanta inter du grandaj landoj - Cxinio kaj Barato. Estas pli ol 61 naciecoj identigitaj, 125 vivantaj lingvoj kaj 4 cxefaj religioj - Budhismo, Hinduismo, Islamo kaj Kristanismo, kun iuj animismaj kredoj.

Nepalo havas entute 22 milionojn da logxantoj. Inter ili, 30% el la popoloj estas Bahuno kaj Cheetrio, kaj 70% estas indigxenaj popoloj. Do, 70% estas popoloj kiuj suferas sub la superregado, alflankigo kaj ekspluatado de la tiel nomata altkasta hindua (Bahuna kaj Cheetria) regximo. Pli ol 70% el la logxantaro estas indigxenaj popoloj laux la Nepala Federacio de Naciecoj (NEFEN), tamen la hindua regximo intence kaj longtempe uzas la samajn informojn por altrudi siajn proprajn religion, kulturon kaj lingvon nome de la plimulto.

Aliflanke, la tiel nomata 'alta kasto' dejxoras pri cxiu administrado/burokratismo de la registara servo, ecx ankaux en la armeo kaj la polico. En 1971, ili tenis 92.8% el la altaj administraj oficoj de la registaro. Post 20 jaroj, en 1989, la situacio estis sama - administrado 92.8%, jugxado - 93%, teknikaj fakoj 83%, armeo 87%, edukado 85%. La indigxenaj popoloj havas neniun eblecon partopreni la procezon de disvolvigxo. Nur 7 - 13% el la indigxenaj popoloj havas sxancon partopreni la registarajn servojn.

(I%(B Lingva Problemo en Nepalo

Laux la historio de Nepalo, antaux 230 jaroj, kiam la Indo-Arja popolo prenis la sxtatan potencon, ili komencis trudi siajn kulturon, religion kaj lingvon al cxiuj diversaj popoloj de Nepalo. Ili celis krei nacion de Hinduaj popoloj. Nepalaj popoloj devis asimili la hinduan kulturon kaj hinduan Nepalan lingvon (Devnagari-a skribmaniero) pro la fortpovo de la sxtato. La hinduauj kulturo kaj lingvo igxis la naciaj kulturo kaj lingvo de Nepalo. Cxiu indigxena kulturo estis perforte devigata cedi. Ecx post la reestablo de demokratio en 1990, la Konstitucio de Nepalo deklaras Nepalon hindua regno, kvankam pli ol 60% estas budhistoj.

Nepalo estas multlingva lando, kie la diversaj komunumoj parolas proksimume 125 lingvojn. Inter ili, 3 lingvoj estas jam 'mortaj', sed 122 ankoraux vivas. La Konstitucio de la Regno de Nepalo - 2047, Akto - 6 (1) stipulas ke la Nepala lingvo per Devnagaria skribmaniero estu kaj la nacia lingvo kaj la lingvo de registaraj oficialaj celoj. Tamen, Akto 6 (2) de la sama Konstitucio agnoskas cxiujn lingvojn parolatajn kiel patrinajn lingvojn en diversaj regionoj de la lando kiel "naciajn lingvojn" de Nepalo. Cetere, la Loka Autonomeca Akto - 2055 cedis al lokaj regionaj funkciuloj la rajton uzi, konservi kaj antauxenigi lokajn lingvojn. Estis en cxi tiu preciza kunteksto, post la insisto de parolantoj de diversaj lingvoj, ke la funkciuloj de la Civito de la Urbo de Kathmanduo, je la 25a auxgusto 1997, decidis uzi la Nepalan Bhashan lingvon, la Dhanusha Distrikto Disvolvigxa Komitato, je la 18a novembro 1997, kaj Rajbiraja Civito, je la 25a novembro, decidis uzi la Maithilian lingvon kiel siaj oficialaj lingvoj aldone al la reganta Nepala (Khas) lingvo.

La Konstitucio de Nepalo deklaras ke "Cxiuj civitanoj estas egalaj antaux la legxo kaj rajtas ricevi egalan protektadon de la legxo", sed vere indigxenaj/naciaj popoloj ne havas la rajton gxui siajn proprajn lingvojn kaj religiojn. La plej lastatempa decido de la Plejalta Tribunalo de Nepalo (junio 1999) montras tauxgan ekzemplon. La Plejalta Tribunalo decidis kaj ordonis ke la lokaj registaroj kaj politikaj estajxoj ne uzu indigxenajn lingvojn. Ekde tiam la indigxenaj/naciaj popoloj luktadas por siaj propraj lingvaj rajtoj.

(I%(B Politikaj Partioj de Nepalo

En Nepalo, multaj politikaj partioj aperis post la restarigo de demokratio en 1990. En la unua parlamenta vocxdonado en 1991, partoprenis Nepali Congress (Nepala Kongreso, "NC"); Nepal Communist Party (Nepala Komunista Partio, "CPN", "UML"); United Peoples Front (Unuigita Popola Fronto, "UPE"); Nepal Labour and Farmer Party (Nepala Laborista kaj Farmista Partio); Sadbhawana Partio, kaj la Rastriya Prajatantra Partio ("RPP").

Estis du komunistaj partioj, CPN ("Centra unuigxo") kaj Masal, kiuj ne partoprenis la vocxdonadon. Sed bedauxrinde gxis tiam ne ekzistis partio aux programo inter iuj partioj kaj la registaro rilate al la Indigxenaj Popoloj en Nepalo. Pri tio cxiuj partioj kaj la registaro silentis, kaj ili neglektis la temon de Indigxenaj Popoloj (IP). Laux ili, la IP estis nur bloko da vocxdonantoj. Nur je la tempo por vocxdonado cxiuj la politikaj partioj dissemis sloganojn por tiri la subtenon de la Indigxenaj Popoloj en la vocxdonado. Okazis iom da plibonigo en la politikaj partioj kaj la registaro pro premo de la Indigxena Movado post 1995. Finfine ili ekpripensas fari planon kaj politikon por la Indigxenaj Popoloj cxe registara nivelo. Tamen ne ekzistas fiksita politiko por la Indigxenaj Popoloj en la reganta partio "Nepali Congress", nek en la cxefa kontrauxstaranta partio CPN, UML.

La komunistaj partioj de Nepalo faras formalan politikon kaj programojn pri Indigxenaj Aferoj - cxi tio inkluzivas CPN ML, CPN MASAL, CPN MAOIST. Ili akceptis la koncepton de auxtonomio por Indigxenaj Popoloj. Ecx la CPN MAOIST (armita grupo) adoptis la politikon de nacia kaj etna auxtonomio kun rajto memdecidi, kiu inkluzivas la rajton secesii. Kaj ili deklaris, ke ili efektivigos etnan memdecidon por la subpremataj naciaj grupoj en iliaj bazaj regionoj.

(I%(B La Indigxena Movado de Nepalo

La Indigxenaj Popoloj prezentis siajn problemojn kaj bezonojn al la registaro kiel movado post la restarigo de demokratio en 1990. Estas du specifaj specoj de indigxena movado en Nepalo:

a. Socia Movado; kaj
b. Politika Movado.

La Nepala Federacio de Naciecoj (NEFEN) ludas sxlosilan rolon kaj donas gvidadon al la socia movado en kiu 42 sociaj naciecaj organizoj estas inkluzivitaj. Krom tiuj sociaj organizoj estas aliaj naciecaj organizoj, kiuj estis organizitaj nur teorie, kiaj Tut-Nepala Organizo de Naciecoj (ANNO); Tut-Nepala Nacieca Movado (ANNM); kaj Tut-Nepala Etna Konferenco (ANEC) kaj aliaj. Ili postulas demandojn kaj sociaj kaj politikaj al la Indigxen-popola movado. Speciale ili instruas tion, kio estas la Indigxena Problemo; kiel solvi tiun problemon en Nepalo; kaj kial la indigxenaj popoloj devas esti viglaj. Do estas granda ekkonstatado kaj politika programo por la subpremitaj. Simile multaj politikaj forumoj kaj partioj ekformigxas en Nepalo. Iuj jam estis formitaj kaj luktas por nacia auxtonomio kun rajto memdecidi. Ekzemple: Tamang Nacia Liberiga Fronto, Kirant Liberiga Fronto, Magarant Liberiga Fronto, Tharuwan Liberiga Fronto, k.s. Sed ili ne sukcesos batali en la parlamenta vocxdonado pro la politikaj forumoj de etnaj naciecoj.

(I%(B Iuj Iniciatoj de la Registaro de Nepalo

Ekzistas plibonigxoj je la registara nivelo pro la insisto de la indigxena movado. En 1997, la registaro estigis la "Nacian Komitaton por Disvolvigxo de Naciecoj" sub la Ministro de Loka Disvolvigxo kaj identigis la 61 naciecojn de Nepalo. Simile la registaro enmetis la etnikan problemon en la Nauxa Plano (NDR: ne estas indiko pri jaro). La registaro ankaux komencigis la disauxdigon de la novajxoj en la diversaj lingvoj de Nepalo. Sed bedauxrinde cxiu nacia lingvo nun estas alflankigita kaj traktita kiel dua lingvo rilate al la nacia.

La 1-an de junio 1999, la Cxefa Tribunalo de Nepalo ordonis kaj decidis ne uzi la lokajn lingvojn en la lokaj politikaj kaj registaraj organizoj. Post tiu decido, cxiuj indigxenaj kaj naciaj popoloj devas batali por siaj lingvaj rajtoj. Okazas multaj manifestacioj, protestaj kunvenoj kaj la Katmandua Valo Bandha Programo kontrauxis la decidon de la Tribunalo, sed la Registaro ankoraux ne respondis.

(I%(B Fine

Ni, la Nepalaj Indigxenaj Popoloj, kredas ke ni cxiuj atingos nacian unuecon kiam cxiuj elkore akceptos diversecon anstataux altrudi unuformecon. La registaro de Nepalo devus labori kun plena kaj sincera dedicxo por la suprenigo de la senigitaj, senposedigitaj kaj neglektitaj Nepalaj indigxenoj gxis ili atingos plenan politikan, civitan, socian, kulturan, religian, ekonomian kaj lingvan rajtojn. Ili devus fortigi demokration per la denunco de la malgxusta pasinteco kaj la kreado de nova estonteco de espero, digno, kompreno, socia-kultura religia identeco, justeco, egaleco kaj homaj rajtoj.

Informis: Bigendra SINGH WAIBA (Nepalo)

3. $B@h=;L1B2!"$=$7$F%M%Q!<%k$NL1B21?F0(B

$B0lHL35MW(B

$B%M%Q!<%k$O!"MM!9$JL1B2$+$i$J$k9q$G$"$j!"@$3&:G9bJv$N%(%Y%l%9%H;3$,$"$j$^$9!#%M%Q!<%k$O!"Fn%"%8%"$NCf$NB?L1B2!"B?J82=!"B?8@8l$N9q$G$"$j!"(B
$BFs$D$NBg9q!"Cf9q$H%$%s%I$N4V$K0LCV$7$F$$$^$9!#(B61$B0J>e$NL1B2$,3NG'$5$l$F$*$j!";H$o$l$F$$$k8@8l$O#1#2#5!"%"%K%_%:%`$N?.6D$H$H$b$K!"

$B%M%Q!<%k$K$O!"$*$h$=(B2200$BK|?M$N=;L1$,$$$^$9!#$=$N$&$A#3#0!s$O!"$$$o$f$k?HJ,$N9b$$%+!<%9%H$G$"$k%R%s%:!<7O!J(BBahuno$B$H(BCheetria$B!K$G!"$=$N;YG[BN@)$NCf$G:9JL$5$l:qe$O@h=;L1B2$G$9!"$1$l$I$b%R%s%:!<;YG[BN@)$O!"8N0U$K!"D9$$4V!"<+J,$?$A$,B??tGI$G$"$k$H@kEA$7$F!"<+J,$?$A$N8GM-$N=!65!"J82=!"8@8l$r2!$7$D$1$F$-$^$7$?!#(B

$B$$$C$]$&$G!"$$$o$f$k?HJ,$N9b$$%+!<%9%H$O!"@/I\$N4IM}!&41Ku67$OF1$8$G$9!#4IM}(B-92.8%$B!";JK!(B-93%$B!"5;=QItLg(B 83%$B!"73Bb(B 87%$B!"650i(B 85%$B!#(B $B@h=;L1B2$O!"H/E8$X$N$3$N%W%m%;%9$K;22C$9$k2?$i$N2DG=@-$b$"$j$^$;$s!#@h=;L1B2$G@/I\4X78$N?&L3$K="$1$k$N$O$?$C$?$N(B7 $B!A(B13% $B$G$9!#(B

3.1 $B%M%Q!<%k$N8@8lLdBj(B

$B%M%Q!<%k$NNr;K$K$*$$$F!"(B230 $BG/A0$K!"%$%s%I!]%"!<%j%"?M$,!"9q2H8"NO$rC%$C$?;~$K!JCm!'(B1768$BG/$N%0%k%+2&D+$K$h$k%M%o!<%kB22&D+@,I~!K!"%M%Q!<%k$N=tL1B2$X<+J,$NJ82=!"=!65!"8@MU$r2!$7$D$1$^$7$?!#H`$i$O!"%R%s%:!<65EL$N9qL1$r:n$k$3$H$rL\I8$H$7$^$7$?!#%M%Q!<%k$N?M!9$O!"9q2H8"NO$N$b$H$K%R%s%:! $B%R%s%:!<$NJ82=$H8@8l$O!"%M%Q!<%k$N9qL1$NJ82=$H8@8l$K$J$j$^$7$?!#@h=;L1B2$NJ82=$O!">yJb$9$k$3$H$rNO$E$/$G6/@)$5$l$i$l$^$7$?!#(B1990$BG/$NL1e$,J)65EL$G$"$k$K$b$+$+$o$i$:!"%R%s%:!<65$N9q$G$"$k$H@k8@$7$F$$$^$9!#!JCm!'(Bimidas2001 $B$G$O!"%M%Q!<%k$N=!65!'%R%s%:!<65(B 89.5%,$BJ)65(B 5.3%,$B%$%9%i%`(B 2.7% $B!K(B

$B%M%Q!<%k$O!"B?8@8l9q2H$G$"$j!"$=$3$G$OMM!9$J6&F1BN$G$*$h$=(B125 $B8@8l$,OC$5$l$F$$$^$9!#$=$NCf$N(B3 $B$D$N8@8l$O@dLG$7$^$7$?$,!"(B122 $B8@8l$O@8$-$F$$$^$9!#%M%Q!<%k9q7{K!(B-2047 $B!"K!(B6(1)$B$K$O!"%G%t%J%,%j@5=qK!$r;H$&%M%Q!<%k8l$O9q8l$G$"$C$F!"@/I\$N8xMQ8l$H$9$k$H5-$5$l$F$$$^$9!#(B
$B$1$l$I$b!"F1$87{K!$NK!(B6(2)$B$G$O!"9qFb$N3FCO$GJl8l$H$7$FOC$5$l$F$$$k$9$Y$F$N8@8l$r%M%Q!<%k$N!VL1B28l!W$H$7$FG'$a$F$$$^$9!#$=$N$[$+$K!"COJ}<+<#K!(B-2055 $B$G$O!"COJ}<+<#BN$N?&0w$K!"$=$NCOJ}$N8@8l$r;H$$!"J];}$7!"H/E8$5$;$k8"Mx$rG'$a$^$7$?!#$3$H$N7P2a$r@53N$K=R$Y$l$P!"0J2<$N$H$*$j$G$9!#MM!9$J8@8l$rOC$9?M$?$A$N Rajbiraja $B;T$,!"9q8l$G$"$k%M%Q!<%k(B(khas)$B8l$K2C$($F8xMQ8l$H$7$F(BMaithilia$B8l$r;H$&$3$H$r7h$a$^$7$?!#(B

$B%M%Q!<%k9q7{K!$K$O!"!V$9$Y$F$N;TL1$OK!$NA0$G$OJ?Ey$G$"$j!"K!$+$iJ?Ey$NJ]8n$rZ$7$F$$$^$9!#:G9b:[H==j$O!"COJ}9T@/I\$H@/<#CDBN$O@h=;L1B2$N8@8l$r;H$o$J$$$h$&$KL?$8$^$7$?!#$=$l0JMh@h=;L1B2$O!"<+8J$N8@8l$N8"Mx$N$?$a$KF.$C$F$$$^$9!#(B

3.2 $B%M%Q!<%k$N@/E^(B

$B%M%Q!<%k$G$O(B1990$BG/$NL1 1991$BG/!":G=i$N9q2q$NEjI<$K$O!"%M%Q!<%k2q5DGI(B(NC)$B!"%M%Q!<%k6&;:E^(B(CPN, UML)$B!"E}0l?ML1@o@~(B(UPE) $B!"%M%Q!<%kO+F/

2 $B$D$N6&;: $B@/E^$b@/I\$b$3$N7o$K$D$$$F$OD@L[$r $BEjI<$N;~$@$1!"@/E^$O!"@h=;L1B2$N;Y;}I<$r=8$a$k$?$a$N%9%m!<%,%s$r$P$i$^$-$^$7$?!#(B1995$BG/0JMh$N@h=;L1B2$N1?F0$N05NO$K$h$j!"@/I\$d@/E^$NBP1~$O $B$1$l$I$b!"M?E^$N%M%Q!<%k2q5DGI$K$b!"

$B%M%Q!<%k6&;:E^!J(BCPN ML$B!"(BCPN MASAL $B!"(BCPN MAOIST$B$r4^$`!K$O!"@h=;L1B2$N$3$H$K4X$7$F$O!"7A<0E*$J@/:v$d7W2h$r:n@.$7$F$$$^$9!#H`$i$O!"@h=;L1B2$N$?$a$N<+<#$N35G0$r

3.3 $B%M%Q!<%k$N@h=;L1B2$N1?F0(B

$B@h=;L1B2$O!"(B1990$BG/$NL1

(a) $B (b) $B@/<#E*1?F0$G$9!#(B

$B!!%M%Q!<%kL1B2O"9g!J(BNEFEN $B!K$O!"$+$.$H$J$kLr3d$r2L$?$7!"(B42$B$N $B$"$k$b$N$O!"$b$&AH?%2=$5$l$F$$$F!"<+7h8"$HL1B2<+<#$N$?$a$KF.$C$F$$$^$9!#Nc$($P!"(BTamang$BL1B22rJ|@o@~!"(BKirant$B2rJ|@o@~!"(BMagarant$B2rJ|@o@~!"(BTharuwan$B2rJ|@o@~$J$I!#$7$+$7!"H`$i$O!"L1B2E*@/:v%U%)!<%i%`$,860x$G9q2qA*5s$G$O$d$V$l$k$G$7$g$&!#!JCm!'3FL1B2$NBeI=$O9q2q$K=P$F$$$k$,!"$=$NF0$-$OE}0l$r7g$$$F$*$j!"L1B2<+7h$NEXNO$r;Y;}$9$k@/E^$O$J$$!#!K(B

3.4 $B%M%Q!<%k@/I\$N$"$kDs>'(B

$B!!@h=;L1B2$N1?F0$N 1997$BG/$K!"@/I\$OCOJ}3+H/Bg?C$N2<$K!VL1B2$NH/E8$N$?$a$N9qL10Q0w2q!W$r:n$j!"%M%Q!<%k$N(B61$BL1B2$NB8:_$rG'$a$^$7$?!#F1MM$K!"@/I\$O#9


$B!!(B1999$BG/(B6 $B7n(B1 $BF|!"%M%Q!<%k$NCf1{:[H==j$O!"COJ}9T@/$H@/I\$NAH?%Fb$GCOJ}$N$3$H$P$r;HMQ$7$J$$$h$&7hDj$7!"L?$8$^$7$?!#$=$NH=7h8e!"3F@h=;L1B2!"3FL1B2$O!"<+J,$N8@8l$N8"Mx$N$?$a$KF.$o$M$P$J$j$^$;$s$G$7$?!#B?$/$N%G%b$d935D=82q$,5/$-!"%+%H%^%s%:7LC+(BBandha$B7W2h$O:[H==j$NH=7h$KH?BP$7$^$7$?!#$7$+$7@/I\$O!"$^$@2sEz$r$7$F$^$;$s!#(B

3.5 $B:G8e$K(B

$B!!;d$?$A%M%Q!<%k@h=;L1B2$O!"C10l2=$r6/@)$9$k$3$H$J$/!"A40w$,B?MM@-$r??$Ke$N$?$a!"H`$i$,40A4$J@/<#E*!";TL1E*!"!"B:87!"M}2r!"

$BJs9p(B: Bigendra SINGH WAIBA($B%M%Q!<%k(B)

Novajxoj $B%K%e!<%9(B

4. Politika perforto de Indigxena Movado en Cxilio

La 20-an de julio la sidejo de la indigxena organizo Konsilio de Cxiuj Teroj estis kontrauxlegxe perfortita de la polico; antaux tiu agreso ekestis natura rezisto de indigxenoj, kiuj en tiu momento trovigxis tie. La "Konsilio de Cxiuj Teroj" denoncis, per cxiuj eblaj medioj, la konstantan perfortemon, je kiu mapucxeaj komunumoj estas ofte submetitaj, kaj kiu estas la kauxzo de vundoj cxe infanoj, virinoj kaj maljunuloj. Bedauxrinde, tiuj cxi kondamnindaj aktoj, estas preteratentitaj de amaskomunikiloj kaj de la registaro mem, pro kio la cxilia societo ne scias pri ili.

Kiel konsekvenco de tiu cxi lasta agreso, Sergio MARILL$Bm/(B, partopreninto en la unua mondskala kurso de Indigxenaj Dialogoj (ID) estis malliberigita kune kun aliaj indigxenoj, sed ili nun jam estas liberaj kaj la kauxzoj kontraux ili estis nuligitaj en decembro.

Fonto: Ellaborita surbaze de informoj senditaj de Gilbert GONZ$Bm-(BEZ MAROTO (Kosta-Riko)

4. $B%A%j$N@h=;L1B21?F0$G$N@/<#E*K=NO(B

$B!!(B7 $B7n(B20$BF|!"@h=;L1B2AH?%!VA4CO5e6(5D2q!W$NK\It$K7Y;!$K$h$k0cK!$NK=NO$,2C$($i$l$^$7$?!#$3$l$KBP$7$F!"$=$N;~$=$3$K$$$?@h=;L1$?$A$NEvA3$NDq93$,$"$j$^$7$?!#(B

$B!VA4CO5e6(5D2q!W$O!"$G$-$k8B$j$N%a%G%#%"$r;H$C$F!"(B mapucxea $B$No;~$5$i$5$l$F$*$j!";R6!$dIX?M!"O7?M$?$A$N

$B$3$N?/HH9T0Y$N7k2L$H$7$F!"@h=;L1B2$NBPOC!J(BID$B!K$N:G=i$N9V=,2q$N;22C$N@h=;L1$i$H$H$b$KEj9v$5$l$^$7$?!#$7$+$7!"H`$i$O!":#$9$G$K<+M3$G$"$j!"BaJa$N:,5r$H$5$l$?$b$N$O(B12$B7n$KL58z$H$5$l$^$7$?!#(B

$B=PE5(B: Gilbert G0NZALEZ MAROTO ( $B%3%9%?%j%+(B) $B$+$i$N>pJs$K$h$k(B

5. Mesagxoj de niaj legantoj 5. $BFI

El Pollando:

Estimataj,

Viaj informoj pri Indigxenaj Dialogoj (Tamtamo N-ro 6) estas por mi vere bonvenaj. Kelkfoje mi sekvis la informojn en E-revuoj, sed ili ne estis kontentige precizaj, do mi esperas, ke pere de retkontakto mi povos ricevi pli ofte ion pli precizan kaj pli interesan.

Mi pensas, ke gravas la kontaktoj de ID kun nacimalplimultoj en diversaj landoj. En nia urbo estas nur unu nacimalplimuto, kiu arigas kelkajn Germanojn. Tamen en la tuta lando estas kelkdekoj da diversnaciaj grupoj, precipe en apudlimaj regionoj, sed ne nur. Necesus nepre konstanta kunlaboro kun superaj internaciaj instancoj, kiuj celas similajn problemojn. Per Esperanto eblus atingi pli bonajn rezultojn, - tion ni ja scias, sed tion eksciu la neesperantista medio!

Atendante, kore salutas

Zdzisuav Glajcar

$B%]!<%i%s%I$+$i(B

$BGR7

$B!!@h=;L1B2$NBPOC!J%?%`%?%bBh(B6 $B9f!K$K4X$9$k>pJs$O!";d$K$H$C$FK\Ev$K4?7^$9$Y$-$b$N$G$7$?!#4vEY$+!"%(%9%Z%i%s%H;o$G>pJs$rC5$7$^$7$?$,!"=pJs$r

$B!!;d$O!"3F9q$N>/?tL1B2$H(BID$B$H$N8rN.$,=EMW$G$"$k$H;W$$$^$9!#;d$N;T$G$O!"%I%$%D?M$,$?$@0l$D$N>/?tL1B2$G$9!#$7$+$7!"A49qE*$K$O?t==$NL1B2=8CD$,!"FC$K9q6-@~$N6a$/$K!J$=$3$@$1$G$O$J$$$,!KB8:_$7$^$9!#F1MM$N=tLdBj$re5i9q:]5!4X$H$N91>oE*6(NO$,I,MW$G$9!#%(%9%Z%i%s%H$r;H$($P$h$jNI$$7k2L$r$b$?$i$9$3$H$,=PMh$k$@$m$&!"$H$$$&$3$H$r2f!9$OCN$C$F$$$^$9$,!"Hs%(%9%Z%i%s%A%9%H$N4D6-$K$b$=$l$rCN$i$;$M$P$J$j$^$;$s!#(B

$B7I6q(B

Zdzisuav Glajcar

TAMTAMO JARO 3, No. 8
www.idnetwork.nl/tamtamo Januaro, 2002
$B%?%`%?%b!!#3G/EY!"Bh#89f(B
www.idnetwork.nl/tamtamo $B!!(B2002$BG/(B1$B7n(B

TAMTAMO haveblas en la angla, Esperanto, la franca, la hispana kaj la japana : $B!!%?%`%?%b$O!"1Q8l!"%(%9%Z%i%s%H!"%U%i%s%98l!"%9%Z%$%s8l!"F|K\8l$GF~

Malantaux la kulisoj:

TAMTAMO estas la frukto de internacia kunlaboro. Tie cxi ni volas mencii la nomojn de tiuj homoj sen kies helpo TAMTAMO estus neebla.


Redakta Teamo:

Antonio LEONI, Redaktoro
Atilio ORELLANA ROJAS, Eldona konsilanto
Bessie SCHADEE, Eldona konsilanto
Reza TORABI, Cxef-Redaktoro de TAMTAMO


Kunlaborantoj:

Ni tre speciale dankas al la jenaj Kunlaborantoj, kies sindedicxo permesas la plurlingvan aperon de TAMTAMO:

Anglalingvaj:

Jennifer BISHOP
WR HARMON
Debra McCARNEY
Stevens NORVELL
Bill MAXEY
Penelope VOS

Hispanlingvaj:

Luis CANTILLANO
Elmer D. ESCOTO
Alberto GARCi'A FUMERO
Jorge Luis GUTIe'RREZ
Hugo MORA POLTRONIERI
Francisco ORTA
Luz Va'ZQUEZ
Rube'n TORRES
Manolo PARRA

Japanlingvaj:

YOKOYAMA Hiroyuki
HOSHIDA Acusxi
SATO Eijxi
KIMURA Goro

Franclingvaj:

Franc_ois BAY
Janine kaj Yannick DUMOULIN
Normand FLEURY
Mireille GROSJEAN
Andre RIGAULT
Franciska TOUBALE

Dankon !

$BJT=88e5-!'(B

$B!!%?%`%?%b$O9q:]6(NO$N@.2L$G$9!#$$$+$KL>$r5s$2$k$N$O!"$=$N?M$N1g=u$J$7$K$O%?%`%?%b$NB8:_$b$J$+$C$?!"6(NO


$BJT=8%A!<%`!'(B

Antonio LEONI, $BJT=8 Atilio ORELLANA ROJAS, $B=PHG8\Ld(B
Bessie SCHADEE, $B=PHG8\Ld(B
Reza TORABI, $B%?%`%?%b$NJT=8D9(B


$B6(NO

$B2f!9$O0J2<$N6(NO

$B1Q8lHG!'(B

Jennifer BISHOP
WR HARMON
Debra McCARNEY
Stevens NORVELL
Bill MAXEY
Penelope VOS

$B%9%Z%$%s8lHG!'(B

Luis CANTILLANO
Elmer D. ESCOTO
Alberto GARCi'A FUMERO
Jorge Luis GUTIe'RREZ
Hugo MORA POLTRONIERI
Francisco ORTA
Luz Va'ZQUEZ
Rube'n TORRES
Manolo PARRA

$BF|K\8lHG!'(B

$B2#;3M5G7(B
$B@1ED=_(B
$B:4F#1Q<#(B
$BLZB<8nO:(B

$B%U%i%s%98lHG!'(B

Franc_ois BAY
Janine kaj Yannick DUMOULIN
Normand FLEURY
Mireille GROSJEAN
Andre RIGAULT
Franciska TOUBALE

$B$"$j$,$H$&!*(B

Sendu viajn novajxojn, ecx en pontlingvo, ni transdonos ilin! Ni tre sxatas legi viajn komentojn. $B!!$"$J$?$N%K%e!<%9$rAw$C$F2<$5$$!#66EO$78@8l$G$b9=$$$^$;$s!#2f!9$,K]Lu$7$^$9!*$"$J$?$N0U8+$r$*4s$;$/$@$5$$!#(B

OFICIALAJ ADRESOJ DE TAMTAMO


La ID-teamo bonsalutas vin ID-ane kaj volonte ricevos viajn viv-signojn!

Oficialaj adresoj de Indigxenaj Dialogoj (ID) kaj de TAMTAMO estas la samaj:

Centra Oficejo:
E-posxto: bessie.schadee@usa.net
Telefono: +31 (70) 51 77 433
Fakso: +31 (70) 51 77 523
Strat-adreso:
Oud Clingendaal 7A,
2245 CH Wassenaar,
Nederlando

E-posxto:
TAMTAMO: falena@racsa.co.cr
TTT-ejo: idreto@racsa.co.cr

$B%?%`%?%b$N@5<0$JO"Mm@h(B


$B!!(BID$B%A!<%`$O(BID$BCg4V$N$"$$$5$D$rAw$j$^$9!#$*JX$j2<$5$$!*(B

$B@h=;L1B2$NBPOC(B(ID)$B$N@5<0$JO"Mm@h$H%?%`%?%b$N@5<0$JO"Mm@h$OF1$8$G$9!'(B

$BK\It!'(B
$BEE;R%a!<%k!'(Bbessie.schadee@usa.net
$BEEOC!'(B +31 (70) 51 77 433
$B%U%!%/%9!'(B +31 (70) 51 77 523
$B=;=j!'(B
Oud Clingendaal 7A,
2245 CH Wassenaar,
Nederlando$B!J%*%i%s%@!K(B

$BEE;R%a!<%k!'(B
$B!!5!4X;f!V%?%`%?%b!W!'(Bfalena@racsa.co.cr
$B!!%[!<%`%Z!<%8!'(Bidreto@racsa.co.cr

TAMTAMO JARO 3, No. 8
www.idnetwork.nl/tamtamo Januaro, 2002
$B%?%`%?%b!!#3G/EY!"Bh#89f(B
www.idnetwork.nl/tamtamo $B!!(B2002$BG/(B1$B7n(B