Polenozo de japana blanka betulo
(La 60-a numero, eldonita en la 30-a de septembro 2014)

(Titolo per ajnua-lingvo)
Kapattatni kahunsyou

NOTO
1. Verda litero estas Esperanta. Rugxa litero estas ajnua-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en ajnua-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ " signifas la longan vokalon en japana-lingvo.

Samormosir ta sugi-kahunsyou asur as korka, aynumosir ta sugi-kahun moyo rapok ta, kapattatni kahun poronno hopunpa ruwe ne.
En la janana cxef-insulo Honsxuo bone konata estas la polenozo de la japana kriptomerio Sugio. Sed aliflanke en la nord-insulo Hokkajdo malmulte da Sugia poleno flugas, sed multe da betula.
 

Sirpaykar kor kapattatni kahun hopunpa ruwe ne.
Kun printempo la betulaj polenoj venas.
 

Sirpaykar kor inne utar soyne ruwe ne.
Printempe multaj homoj trovigxas ekstere.
 

Goorudenwiiku etok wano 6 cup atpake pakno rera as wa kapattatni kahun hopunpa ruwe ne.
De antaux Ora Semajno(*) gxis komenco de junio vento blovas kaj la betula poleno flugas.
(* Ora Semajno: la japanaj malfruaj aprilaj kaj fruaj majaj seri-festotagoj)
 

Kapattatni kahun anak 1-mirimeetoru 40-bunno-1 pakno pon ruwe ne.
Diametro de la betula poleno estas cxirkaux unu kvardekono de 1-milimetro.
 

Newaanpe re etuk pe (kahunkankou) kor ruwe ne.
La poleno havas karakterizajn formojn, tri gxibajxojn (polenajn tubojn). (Bildo-1)
 

Kapattatni kahun a=seru kor oka=an yakun te pakno kapattatni kahun ewen kur somo ne yakka, sine an pa wano ekuskonna ewen hi ka an nankor.
Ecx homoj sen la simptomoj, se dauxre enspiradas la betulajn polenojn, tiuj povas subite havi la betulan polenozon iu-jare.
 

Tasum utar hempakiw oka ya ka a=erampewtek korka, tap uhunak aynumosir ta kapattatni kahun ewen utar poronno okay pe ne yak a=ye ruwe ne.
Onidire en Hokkajdo lastatempe pliigxas malsanuloj en la betula polenozo, kvankam oni ne scias la precizajn nombrojn de malsanuloj.
 

Kapattatni kahunsyou anakne, aynumosir ta patek okay pe ne kuni a=ramu nankor korka, ekanay wano Yooroppa-hokubu or ta neya Amerika-hokubu or ta neya okay pe ne ruwe ne.
Oni emas pensi, ke trovigxas la betula polenozo nur en Hokkajdo. Sed rigardante la mondon, gxi jam de longe trovigxis kaj trovigxas ankaux en la norda Euxropo, la norda Ameriko kaj aliaj.
 

Kapattatni kahunsyou anakne arerugii tasum ne wa, motoho anakne sine an tanpakusitu ne ruwe ne.
La polenozo estas alergia morbo, kiun kauxzas specifika proteino inkluzivita en poleno.
 

Ne tasum a=ki yakun, a=sikihi mayayke ka ki, etupecikka=an ka ki, esna=an ka ki, etumu=an ka ki ruwe ne.
La simptomojn karakterizas okula jukado, nazmuko, ternado, noza obstrukeco kaj aliaj.
 

Kapattatni kahun ewen utar anakne, kabutu-kabinsyou ki hi ka an wa, ringo, sakuranbo, kiiui, nasi, momo, itigo, meron, puramu neya a=e yakun, a=paro mayayke hi ka an ruwe ne. Ne tasum wen yakun, atu=an hi ka an ruwe ne.
Onidire parta malsanuloj en la betula polenozo samtempe suferas de anafilaksio de fruktoj: Se tiuj mangxas pomon, cxerizon, kivon, piron, persikon, fragon, melono, prunon, persimonon kaj aliajn, povas esti, ke tiuj sentas jukon en sia busxo kaj ecx vomigxas okaze de severa sanstato.
 

Hokkaidouritu-eisei-kenkyuuzyo or ta, 1996 pa wano taiki or un kapattatni kahun piski kor an. Tane usa Hokenzyo or un utar turano Hakodate, Sapporo, Iwamizawa, Asahikawa, Obihiro, Kitami (Aynumosir or un poro 5 maciya kotan) or ta ne kahun piski ruwe ne.
Hokkajda Instituto pri Publika Sano komencis observi la betulajn polenojn en la aero ekde la jaro 1996, kaj nun observas ilin en cxefaj 6 urboj en Hokkajdo (Hakodate, Sapporo, Iwamizawa, Asahikawa, Obihiro kaj Kitami) kunlabore kun anoj de sanitaraj oficejoj.
 

Ne 5 kotan or ta iyotta poronno, Sapporo or ta kahun hopunpa ruwe ne. Hakodate akkari Obihiro, Obihiro akkari Kitami, Kitami akkari Asahikawa, Asahikawa akkari Iwamizawa, Iwamizawa akkari Sapporo or ta poronno kahun oka ruwe ne.
El la 6 urboj Sapporo estas la urbo, kie la polenoj flugas la plej multaj. En la aliaj sekvantaj la polenoj tendencas al malmultigxo laux jena ordo: Iwamizawa, Asahikawa, Kitami, Obihiro, Hakodate.
 

Hakodate or ta Sugi-kahun ka poronno hopunpa kusu, ne uske ta Sugi-kahun ka piski ruwe ne.
Kaj en cxi tiu lasta - Hakodate- flugas ankaux multe da Sugiaj polenoj, tiel ke oni observas tiujn.
 

Aynumosir or ta, 4 cup kes wano 6 cup atpake pakno kapattatni kahunsyou an. 5 cup kes wano 7 cup atpake pakno bokusou (ine-ka) kahunsyou an. 8 cup kes wano 9 cup atpake pakno yomogi-kahunsyou an ruwe ne.
Cxefaj polenozoj en Hokkajdo estas jene: la betulaj ekde malfrua aprilo gxis frua junio, pasxtejaj (gramineaj) ekde malfrua aprilo gxis frua junio, artemiziaj ekde malfrua auxgusto gxis frua septembro. Ankaux aliajn polenojn (taksusaj, pinaj kaj aliaj) oni ekzamenas en Sapporo.
 

Mosma kahun (Itii neya matu neya) ne yakka, Sapporo or ta piski ruwe ne.
Ankaux aliajn polenojn (taksusaj, pinaj kaj aliaj) oni ekzamenas en Sapporo.
 

Newaanpe Hokkaidouritu-eisei-kenkyuuzyo or un hoomu-peezi (kahun-zyouhou) ka ta a=nukar easkay ruwe ne.
La observa kaj analiza raportoj pri tio estas donita en TTT-ejo de la Instituto kiel informo pri polenoj.


http://www.iph.pref.hokkaido.jp (japane)
http://www.iph.pref.hokkaido.jp/pollen/pollen_info.asp (japane)