Rakonto pri gripo
(La 57-a numero, eldonita en la 27-a de majo 2013)

(Titolo per ajnua-lingvo)
Infuruenza oruspe

NOTO
1. Verda litero estas Esperanta. Rugxa litero estas ajnua-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en ajnua-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ " signifas la longan vokalon en japana-lingvo.

Infaruenza tasum motoho anak infuruenza-uirusu sekor a=ye p ne ruwe ne.
La kaŭzo de la malsano 'gripo' estas gripa viruso.
 

Newaanpe yayan omkekar somo ne no, nisapno 38℃ akkari mawekor=an wa, kisaske=an noyne, a=sapaha arka noyne, ora sinki=an noyne humas pe ne ruwe ne.
Malsanulo kun gripo, malsame de ordinara malvarmumo, ekhavas subitan febron, frostsenton, kapdoloron kaj korpan lacecon.
 

Hekattar anakne, ekuskonna yayerampewtek (kyuusei-nousyou) hi ka an. Onnekur utar anakne, ani yukram a=wente wa a=rayke hi ka an ruwe ne.
Malofte infanaj malsanuloj subite perdis konscion (subita encefalopatio), kaj maljunaj ekhavas pulmiton kaj mortas.
 

Hempak suy ka omke=an yakun, ne tasum i=koturse enitan pe ne (himatu-kansen).
Kiam infektito tusas, la malsano disvolvigxas. Tio estas nomita "Transsendo per guteta kerno".
 

Orowano, a=tekehe uirusu us wa an yakun, nenkane* oya kur tekehe ka uirusu us wa uneno ne tasum i=koturse nankonna (Sessyoku-kansen).
Kiam la virso algluiĝas al aliulaj manoj, la malsano disvolvigxas. Tio estas nomita "Transsendo per rekta kontakto". (*La antauxa erara vorto "ikiya" estis anstatauxigita per "nenkane".)
 

Ene an kusu, soyke wa hosippa=an kor sekken ani yaske=an pe ne ruwe ne.
Tial kiam oni revenas hejmon, estas grave, ke oni lavu la manojn per sapo.
 

Nihon or ta kespa sirmata kor 'kisetusei-inhuruenza' payokakamuy ek ruwe ne.
En Japanio cxiu jare vintre sezoneca gripo disvolvigxas.
 

Kespa an kor, hoskino 11 cup kes wano 12 cup pakno a=pa ruwe ne.
Ordinare unue ekde la fino de novembro gxis decembro gxi okazas.
 

Gakkou or ta mata-sini an hi ta, payokakamuy ka sini noyne an. Korka, sir'oyapa kor 1 cup wano 3 cup pakno tasum kur utar uweepak ta inne wa, iyotta poronno oka ruwe ne. Orowano, 4 cup wano 5 cup pakno, tasum kur moyo wa isam ruwe ne.
En vintroferioj de elementa kaj meza lernejoj gxi cxesas, ekde januaro gxis marto gxi disvolvigxas kaj farigxas pinto de la disvolvigxo, kaj ekde aprilo gxis majo gxi maldisvolvigxas.
 

Kansensyouhou sekor a=ye irenka an. Ne irenka ani, a=nisuk isa (teiten iryoukikan) 7 to pisno infuruenza ani tasum kur piski wa, hempak kur ne ya ka hokenzyo eyutara ruwe ne.
Laux la legxo pri regando de infektaj malsanoj la petita medicina institucio raportas la nombron de gripaj malsanuloj al sanitarejon. La petita medicina institucio estas nomita la fiksita medicina institucio.
 

Hokkaidou or ta teiten-iryoukikan 227 pakno oka ruwe ne.
En Hokkajdo trovigxas 227 fiksitaj medicinaj institucioj.
 

Hokkaidou or ta hokenzyo 30 pakno oka hike, 2013 pa dai-3-syuu ne hi ta 24 hokenzyo or ta a=i=apapu kuni p ne (tyuuihou-reberu ne an) wa, 3 hokenzyo or ta asurani=an kuni p ne (keihou-reberu ne an) ruwe ne.
En Hokkajdo estas 30 sanitarejoj. Kaj en la 3-a semajno de 2013, en la distriktoj de 24 sanitarejoj farigxis la nivelon de atento kaj en la distriktoj de 3 sanitarejoj farigxis la nivelon de gardo.
 

Sine teiten-iryoukikan or ta, infuruenza ani tasum kur 1 syuu utur ta waniw pakno an yakun, tyuuihou-reberu ne yak a=ye.
Kiam pligxas pli ol 10 averagxa gripaj malsanuloj en unu fiksita medicina institucio, en la distriktoj de la sanitarejo farigxis la nivelon de atento.
 

Tyuuihou-reberu ne an yakun, 4 syuu pakno okake ta, tasum kur poronno oka nankor.
Kiam farigxis la nivelon de atento, en 4 semajno povas esti multaj gripaj malsanuloj.
 

Sine teiten-iryoukikan or ta, infuruenza ani tasum kur 1 syuu utur ta waniw ikasma hotnen pakno an yakun, keihou-reberu ne yak a=ye.
Kiam pligxas pli ol 30 averagxa gripaj malsanuloj en unu fiksita medicina institucio, en la distriktoj de la sanitarejo farigxis la nivelon de gardo.
 

Keihou-reberu ne an yakun, naa poronno patum sururke nankor.
Kiam farigxis la nivelon de gardo, povas estadi multaj gripaj malsanuloj.

Hosippa=an kor yaske=an. 50% or wa 60% orta situdo (ene maw teyne hi) a=kar. Pirkano sini=an wa poronno ipe=an. Pirkano yayeyam=an. Neyun poka aynu topaha tum un somo arpa=an, yak pirka.
Kiam vi revenas hejmen, vi lavu viajn monojn. La humideco de la cxambro estu de 50% gxis 60%. Vi ripozu kaj mangxu suficxe, por ke vi zorgu pri via korpo. Kaj vi ne iru en la homamason lauxeble. Tio estas bona.

Ora, infuruenza-wakutin yobou-sessyu a=ki hi ka pirka ruwe ne.
Kaj estas grave, vi ricevu gripan vakcinon.

Sessyu a=ki yakun, tasum eytasa wen ka somo ki nankor.
Se vi ricevas la vakcinon, vi ne fartas tre malbone.

Onne kur ki yak iyotta pirka.
Precipe estas bone, ke maljunuloj ricevas la vakcinon.