Hukusxima Unua Nuklea Centralo
(La 53-a numero, eldonita en la 30-a de septembro 2011)
(Titolo per ajnua-lingvo)
Hukusima-daiiti-genpatu
NOTO
1. Verda litero
estas Esperanta. Rugxa litero estas
ajnua-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas
japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en ajnua-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ "
signifas la longan vokalon en japana-lingvo.
2011 pa 3 cup 11 to ta, Sanriku mosir repke ta sino yupke sirsimoye an kus, Hukusima-Daiiti-Genpatu or ta tunasno unten a=okere.
En la 11-a de marto 2011 marmeze de la japana regino Sanriku okazis tre
forta tertremo. Tial Hukusxima Unua Nuklea Centralo estis urgxe haltigita.
Orepunpe yan wa denki somo ek kus, ponpu a=eywanke eaykap kus ani sesek kaspa gensiro or wakka a=omare eaykap ruwe ne.
La altega marondigxo cunamo venis, kaj oni ne povis uzi la elektron. Tial oni ne povas uzi la pompilon, kaj oni ne povas enmeti akvon en vermegan atompilon.
Newaanpe kusu, kakunenryoubou sino sesek wa ru wa rosin-youyuu an a ruwe ne.
Tial la nuklea brulajxa stango estis tre vermega kaj solvigxis. Tiel la reaktora kerno fandigxis.
Hine suiso an wa gensiro-tateya or ta suiso-bakuhatu an a ruwe ne.
Hidrogeno aperis kaj okazis hidrogena eksplodo en konstruajxo de atompilo.
Tateya ukaekone wa housyasei-bussitu an ruwe ne. Aep neya wakka neya poronno icakkere wa an.
La konstruajxo rompis kaj elsxutis radioaktivajn substancojn. Ili malpurigis
kaj mangxon kaj akvon.
Hukusima-ken or ta a=etoyta hamono-yasai (hamu a=e kina) or wa zanteikiseiti akkari poro housyasei-bussitu a=pa ruwe ne.
El la vegetalo plantita en la gubernio Hukusxima trovigxas radioaktivaj
substancoj enhavantaj radioaktivan valoran pli multe ol provizora regula
valoro.
Ora Hukusima-ken or wa 200 kiro-meetoru pakno an uske ta an Toukyou or un Kanmati-zyousuizyou or ta housyasei-youso a=pa ruwe ne.
Trovigxas radioaktiva jodo en la akvopurigejo Kanmacxi en Tokio situanta
cxirkaux 200km disde la gubernio Hukusxima.
3 cup 15 to ta monitaringu-posuto sekor a=ye souti ani taiki or un housyasen a=piski kuni Monbukagakusyou or wa Todouhuken a=kaspaotte.
En la 15-a de marto la japana eduka kaj scienta ministerio ordonis la guberniojn,
ke ili kalkulu radiojn aere en Radia Monitorada Stacio.
Sapporo maciya or un Hokkaido-eisei-kenkyuuzyo or ta housyasen a=piski wa Houmu-peezi ka ta newaanpe a=nukarar ruwe ne.
En Hokkajda Publika Sana Instituto en la urbo Sapporo oni kalkulu radiojn kaj publikigu gxin en TTT-pagxo.
Utyuu neya mosir neya aep neya hese neya oro wa 1 pa utur ta 2.4mSv pakno an housyasen a=kar kor oka=an.
Ni ricevas 2.4mSv da radioj jare de kosmo, tero, mangxo, spirado kaj aliaj.
Mosir or wa anakne 1 pa utur ta 0.48mSv pakno an housyasen a=kar kor oka=an.
Oni ricevas 0.48mSv da radioj jare de tero.
Sino yupke sirsimoye an etoko ta monitaringu-posuto ani a=piski housyasen anakne mosir or wa an housyasen ne ruwe ne.
La radiojn, kiu estis kalkulita en la Monitorada Stacio antaux la tertremo, estas devenanta en tero.
Aynumosir or ta sino yupke sirsimoye an okake ta taiki or un iyotta poro housyasen anakne 1zikan utur ta 0.000045mSv pakno an ruwe ne.
En la gubernio Hokkajdo ekde la tertremo la maksimumo de radioj aere estis
0.000045mSv hore.
1 pa utur ta newaanpe 0.39mSv pakno an ruwe ne.
Jare gxi farigxas 0.39mSv.
Newaanpe 0.48mSv pakno an yayan hosyasen upakno an.
Tio estas preskaux sama kiel normala radia kvanto - 0.48mSv.
Okake ta, kesto an kor suidou wakka neya apto wakka neya kanto or wa ran pana neya oro un housyanou-noudo sokutei a=ki wa houmupeezi ka ta newaanpe a=nukarar ruwe ne.
Poste ni mezuris cxiutage radioaktivan koncentritecon de kvanakvo, pluvo, polvo falante malsupren kaj aliaj, kaj publikigu gxin en TTT-pagxo.
Gerumaniumu-handoutai-kensyutusouti sekor a=ye p ani housyasei-bussitu (housyanou kor bussitu) a=piski kor housyanou-noudo a=eraman ruwe ne.
Oni povas sciigxi pri radioaktiva koncentriteco, kiam oni nombras radioaktiva
materion per germania duonkonduktajxa detektilo.
Arsuy, apto neya pana neya oro wano anakne Hukusima-Daiiti-Genpatu or wa ek housyasei-bussitu a=pa korka, sino pon ruwe ne.
Iom en plovo aux polvo oni trovis radioaktivan materion de la atomcentro
Hukusxima-Daiicxi, sed estas tre malgrandanombra.
4 cup 15 to ta housyasei-youso 2.6Bq/m2 pakno an wa sesiumu-137 2.3Bq/m2 pakno an ruwe ne.
En 2011/4/15 radioaktiva jodo aperis je 2.6Bq/m2 kaj cezio-137 aperis je
2.3Bq/m2 en la elfalajxo.
Housyasei-bussitu or wa housyasen an kus housyanou-noudo or wa housyasen-ryou a=eraman ruwe ne.
Radioaktiva materio ellasas radiojn, tial oni povas kompreni radiadan dozon
el radioaktiva koncentriteco..
Newaanpe 1 pa utur ta 0.000062mSv pakno an ruwe ne.
La dozo de la taga akumulita elfalajxo estas 0.000062mSv.
2.4mSv pakno an yayan housyasen newaanpe toyakkari poro (4man-bai) ruwe ne.
La radiada dozo en ordinara natura medio estas cxirkaux 2.4mSv, tial tiu
en ordinara natura medio estas kvardek-mil-obla ol en la elfalajxo.
Ora atuy or un neya cep or un neya toy or un housyanou-noudo sokutei a=ki wa houmupeezi ka ta newaanpe a=nukarar ruwe ne.
Kaj en maro aux en fisxo aux en tero oni mezuras la radioaktivajn koncentritecojn,
kaj vidigu tion en la retpagxo.
5 cup 19 to ta sirosake sekor a=ye cep a=koyki ruwe ne.
En 2011/5/19 oni fisxkaptis la salmon en Hokkajdo.
Newaanpe or un ponno housyanou-noudo an ruwe ne.
Gxi enhavis iom radioaktivan koncentritecon.
Sesiumu-137 43.24Bq/kg pakno an wa sesiumu-134 33.44Bq/kg pakno an ruwe ne.
Cezio-137 (Cs-137) aperis je 43.24Bq/kg kaj cezio-134 (Cs-134) aperis je 33.44Bq/kg.
Korka nep sokuteiti ne yakka zantei-kiseiti somo oika ruwe ne.
Kaj cxiuj mezuraj valoroj ne estas pli multe ol la provizora regula valoro.
Housyasei-sesium (= sesiumu137 + sesiumu134) kor zantei-kiseiti anakne 500Bq/kg ne ruwe ne.
La provizora regula valoro de radioaktivaj cezioj (= Cs-137 + Cs-134) estas
500Bq/kg.
Ora 1 cup utar ta apto wakka neya kanto or wa ran pana neya a=uwomare wa
oro un housyanou-noudo sokutei a=ki wa houmupeezi ka ta newaanpe a=nukarar ruwe ne.
Kaj monate oni akumulas la elfalajxon (polvo, pluvo kaj aliaj), kaj mezuras la radioaktivajn koncentritecojn.
3 cup 1 to wano 4 cup 1 to pakno a=uwomare p or ta Hukusima-Daiiti-Genpatu or wa ek housyanou a=pa korka, sino pon ruwe ne.
En akumulita elfalajxo ekde 2011/3/11 gxis 2011/4/1 trovigxas radioaktivaj
materioj deveninta de la atomcentro Hukusxima-Daiicxi, sed iomete.
Housyasei-youso 0.41Bq/m2 pakno an ruwe ne.
La radioaktiva jodo aperis je 0.41Bq/m2.
Newaanpe 1 pa utur ta 0.00000012mSv pakno an ruwe ne.
La dozo pri tio jare estas 0.00000012mSv.
2.4mSv pakno an yayan housyasen newaanpe toyakkari poro (2 senman-bai) ruwe ne.
La radiada dozo en ordinara natura medio (cxirkaux 2.4mSv) estas dudek-milion-obla ol en la elfalajxo.
4 cup 1 to wano 5 cup 2 to pakno a=uwomare p or ta Hukusima-Daiiti-Genpatu or wa ek housyanou a=pa korka, pon ruwe ne.
Ankaux en akumulita elfalajxo ekde 2011/4/1 gxis 2011/5/2 trovigxas radioaktivaj
materioj deveninta de la atomcentro Hukusxima-Daiicxi, sed iom.
-youso 5.7Bq/m2 pakno an wa sesiumu-137 5.7Bq/m2 pakno an wa sesiumu-134 6.0Bq/m2 pakno an ruwe ne.
La radioaktiva jodo aperis je 5.7Bq/m2, Cs-137 aperis je 5.7Bq/m2 kaj Cs-134
aperis je 6.0Bq/m2.
Newaanpe 1 pa utur ta 0.0023mSv pakno an ruwe ne.
Tiuj totalaj dozoj jare estas 0.0023mSv.
2.4mSv pakno an yayan housyasen newaanpe akkari poro (sen-bai) ruwe ne.
La radiada dozo en ordinara natura medio (cxirkaux 2.4mSv) estas mil-obla
ol en la elfalajxo.
Tane Hokkaidoo or ta housyasei-bussitu a=netopake wente p somo ne.
Pro tio la radioaktivaj materioj en Hokkajdo ne efikis al malbonaj simptomoj
pri homa sano.
Kusu a=eramusinne yak pirka.
Tial estas bone, ke vi trankvilu.
Korka cep neya apto wakka neya kanto or wa ran pana neya oro un housyanou-bussitu ponno a=pa kus, te wano sokutei a=ki kor oka=an yak pirka kuni ku=ramu.
Sed en fisxo aux en polvo aux en pluvo elfalita el cxielo radioaktivaj
materioj trovigxis iom, tial estas bone, ke oni dauxru mezuri.
http://www.iph.pref.hokkaido.jp/
http://www.iph.pref.hokkaido.jp/eiken_housyanou/eiken_housyanou.htm
http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/gat/ttj/genshi.htm