[Al japana versio] [Al mia artikolo]


"UNESKO publikigis parolon pri la Internacia Jaro de Lingvoj." en la ainalingva gazeto "AinuTimes"
(La 44-a numero, eldonita en la 7-a de aprilo 2008)

(Titolo per ajnua-lingvo)
Yunesuko or ta "Kokusai-gengo-nen" oruspe an

NOTO
1. Verda litero estas Esperanta. Rugxa litero estas aina-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en aina-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ " signifas la longan vokalon en japana-lingvo.

La angla versio pri jena parolo trovigxas en la retejo de Unesko:
http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=35559%26URL_DO=DO_TOPIC%26URL_SECTION=201.html
La Esperanta versio trovigxas en la retejo de Universala Esperanto-Asocio (UEA):
http://uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=274


Yunesuko or ta "Kokusai-gengo-nen" oruspe an
UNESKO publikigis parolon pri la Internacia Jaro de Lingvoj.
2007 pa 5 cup 16 to ta, Kokusairengou-dai61kai-soukai an ruwe ne.
En la 16a de majo 2007 okazis la 61a Gxenerala Asembleo de Unuigxintaj Nacioj (UNo).

Mosir epitta gengo hene bunka hene uwesinnayno oka korka, usa usa a=ukoeraman yak pirka, sekor Kokuren-soukai yaynu kor, 2008 pa "Kokusai-gengo-nen" sekor rekore ruwe ne.
En la mondo trovigxas diversaj lingvoj kaj kulturoj, kaj laux penso de Gxenerala Asembleo de UNo estas bone, ke oni komprenigxu pri cxiu lingvo kaj kulturo. Tiam la Asembleo nomis la jaro 2008 'la internacia Jaro de Lingvoj'.

2007 pa 11 cup ta, Yunesuko-zimukyoku un sapanekur Matuura Kouitirou nispa Kokusai-gengo-nen ek hi eyaykopuntek kor ene hawean hi; "C=utari Yunesuko (Kokusairengou-kyouiku-kagaku-bunka-kikan) anakne, ne Kokusai-gengo-nen or un usa okay pe orta ikasuy=as ka ki, ikaspaotte=as ka ki kusu ne na.
En novembro 2007, s-ro Kouicxiroo Macuura, Gxenerala Direktoro de Unesko, gxojis pri venonta Jaro kaj diris jene: "Ni, UNESKO (Eduka, Scienca kaj Kultura Organizo de UNo), volas helpi kaj ordoni diversajn aferojn pri la Jaro de Lingvoj.

C=utari anakne, gengo ne manu p sino a=eyam kuni p ne hi pirkano c=eraman wa oka=as ruwe ne.
Ni bone konscias, ke lingvo estas tre grava ajxo.

A=utari sinen sinen, a=kor itak sinnayno an kuskeraypo, pirkano sinna uwekarpa oka, sinna urespa oka ruwe ne.
Naskigxas regule malsamaj grupoj kaj salsamaj vivoj, dank' al tio, ke lingvo, kiun cxiu havas, estas malsama kompare kun aliaj.

A=kor itak ani ene usatoyneno oka=an hi kusu, oya kur sinnayno an yakka a=ramuosma kor turano uwepirka=an easkay pe ne ruwe ne.
Cxar tiel ni estas malsamaj reciproke pro la lingvo, ecx se aliaj homoj estas malsamaj, ni povas vivi felicxe, laux la maniero, ke ni akceptas tion kaj kunlaboras.

Sine gengo ye utar moyo yakun, ewen hi ka an.
Se homoj, kiuj porolas iun lingvon, estas malmultaj, ili povas perdi per tio.

Ne gengo ye utar naa poronno an kuni a=kasuy yakun, ne utar a=epirkare ka ki, utura uwepirka=an ka ki nankor kusu, iki=an ayne, sino wenkur anak isam nankor.
 Se ni helpas por kio, ke homoj, kiuj parolas la lingvon, farigxu multaj, ili gajnas pro tio kaj ni gajnas kune. Tial ne trovigxos tre malricxaj uloj.

Ora, syotou-kyouiku mosir epitta a=pirasa kuni, kampinuye ka kampinukar ka pirka p ne wa, gengo ani usa okay pe a=i=epakasnu kuni p ne ruwe ne.
Kaj grava estas legado kaj skribado de literoj por disvastigi elementan edukadon en la mondo, tial per la lingvo ni devas instrui diversajn aferojn.

HIV / Eizu, Mararia, usa oka siyeye ki utar a=tusare kuni, ne utar kor itak ani ukoysoytak=an yak easir ki.
Por kuraci malsanulojn pro HIV/aidoso, malario kaj aliaj diversaj malsanoj, oni devas uzi iliajn lingvojn.

Sizen-kankyoo a=epunkine kuni, usa oka mosir ta oka utar neya senzyuumin utar neya, pirkarenkapi a=kocanup yak pirka. Kusu, kor itak ne yakka a=eyam kuni p ne ruwe ne.
Por zorgi pri la natura medio, bone estas, ke oni konsultu ideon de diversaj lokuloj kaj indigxenaj etnoj. Tial oni devas zorgi pri ilia lingvoj.

A=kor gengo poronno an yakun, a=kor bunka ka poronno an sekor an pe anakne, kampi ka ta a=nuypa wa oka.
En diversaj paperoj skribigxas, se trovigxas multe da lingvoj, trovigxas multe da kulturoj.

'Bunka no tayoosei ni kansuru Yunesko-sekai-sengen to sono koodoo-sisin' (2001 pa), 'Mukei-bunka-isan no hogo ni kansuru zyooyaku' (2003 pa), 'Bunkateki-hyoogen no tayoosei no hogo to sokusin ni kansuru zyooyaku' (2005 pa).
'La Universala Deklaracio pri Kultura Diverseco de Unesko kaj gxia Agoplano (2001)', 'la Konvencio por la Konservado de la Nemateria Kultura Heredajxo (2003)' kaj 'la Konvencio pri la Protektado kaj Antauxenigo de la Diverseco de la Kulturaj Esprimoj (2005)'

Korka, a=sanmippoutari rupnekur ne wa oka rapok ta, gengo 7000 or ta emkoho pakno isam nankor sekor a=ye.
Sed kiam niaj idoj farigxos plenagxuloj, onidire perdigxos cxirkaux duono de 7000 lingvoj.

Tane, gakkou or ta neya saibaa-supeesu or ta neya, ne gengo emko-e-emko takup a=ye wa an rapok, inne gengo humne humne patek a=ye ruwe ne.
En lernejo aux ciberspaco onidire uzigxas nur kvarono de la lingvoj, aliflanke multaj lingvoj nur malofte uzigxas.

A=piski eaykap pakno poronno an gengo ani inne utar usatoyneno ukoysoytak pa kor oka hike, kyouiku neya tuusin neya syuppan neya, oro ta anakne somo a=ye no a=hayta wa an gengo ka poronno an ruwe ne.
 Malgraux tio, ke en nekalkuleblaj lingvoj multaj homoj interparolas respektive, trovigxas multe da lingvoj ignorataj sen uzado en edukado, komunikado kaj publikigo.

Tunasno neun poka iki=an kuni p ne korka, makanak iki=an yak pirka?
Ni frue devas fari ion, sed kiel ni faru?

Uneno an gengo ani ukoysoytak utar anakne, kor itak pirkano a=epakasnu pa wa eramuoka kuni a=esanniyo yak pirka.
Koncerne homoj interparolantaj en sama lingvo, estas bone, ke oni arangxas iel, por ke oni instruu la lingvon kaj ili komprenu gxin.

Ora, ne mosir or ta neya sekai or ta neya, ani na inne utar ye gengo ne yakka eramuoka kuni a=ekoorsutke yak pirka wa.
Kaj estas bone, ke oni rekomendu, ke ankaux ili komprenu la lingvon parolatan de pli multaj homoj en la lando aux en la mondo.

Ora, eykaun gengo ani ukoysoytak utar anakne, ne mosir or ta neya sekai or ta neya, oya utar kor gengo sinep hene tup hene eramuoka kuni a=ekoorsutke yak pirka wa.
Kaj koncerne homoj interparolantaj en reganta lingvo, oni rekomendu, ke ili komprenu kaj unu kaj du lingvojn havatajn de aliaj homoj en la lando aux en la mondo.

Inne utar oya gengo ne yakka pirkano eramuoka yak easir, kor itak sekai or ta makanak an pe ne ya ka eramuoka nankor.
Se multaj homoj komprenas bone en aliaj lingvoj, tiam ili komprenas, kiel sia lingvo estas en la mondo.

Ta ta or ta, c=utari Yunesuko anakne, seihu orun utar, Kokuren or un kikan, siminsyakai or un sosiki, kyouiku-kikan, senmonkadantai, ora oya utar eun, gengo opitta a=eyam kuni turano arikiki=an ro sekor ci=ye kusu ne.
Do ni, UNESKO, volas diri, ke ni kunlaboru por zorgi pri cxiuj lingvoj al registaroj, organizajxo de UNo, civilaj organizajxoj, edukaj institucioj, asocioj de profesiuloj kaj aliaj.

Ne hi ta, ecancanke noyne an gengo anak, iyotta pirkano a=eyam wa a=pirasa kuni iki=an kuni p ne ruwe ne.
Tiam oni devas plej bone zorgi pri perdigxantaj lingvoj kaj devas disvastigi ilin.

Gakkou or ta neya saibaa-supeesu or ta neya neno iki=an ka ki, gengo somo ecancanke kuni iki=an ka ki, gengo ani syakai or un utar ukokewtumkor kuni iki=an ka ki, keizai or ta neya senzyuumin or ta neya sousaku or ta neya, gengo ani makanak a=epirka ya ka yaykosiramsuypa=an ka ki nankor.
Ni agas tiel en lernejo aux en ciberspaco, ne perdigas lingvojn, per lingvo sociaj homoj komprenas unu la alian, pri ekonomio aux indigxeno aux originala verko per lingvo oni pensas, kiel ni farigxas felicxa.

Neun ne yakka, ney ta ne yakka, ene gengo a=eyam kuni p ne hi a=i=epakasnu yak pirka.
Iel ajn, ie ajn, estas bone, ke oni instruas, ke lingvo estas grava.

2008 pa 2 cup 21 to anakne, dai-9-kai-Kokusai-bogo-no-hi sekor a=rekore wa an ruwe ne.
La 21a de februaro 2008 estas nomata la 9a Internacia Tago de la Gepatra Lingvo.

Ne to wa ne yak po hene pirka wa, te wano gengo opitta a=pirasa kuni iki=an yak pirka ruwe ne na.
Estas pli bone, ke oni agas de la tago, kaj estas bone, ke oni disvastigu cxiujn lingvoj de nun.

A=utari opitta ene irawe=an hi; Kokkateki, tiikiteki, kokusaiteki dankai or ta, gengo usatoyneno a=ye pa ka ki, a=nuypa ka ki yak pirka. Kyooiku, gyousei, rippouseido or ta neya, bunkateki hyougen ani ukoysoytak=an hi ta neya, saibaa-supeesu or ta neya uymam=an hi ta neya, usa oka gengo a=eywanke yak pirka, sekor irawe=an ruwe ne."
Ni cxiuj esperas jene; Sur la nacia, regiona kaj internacia niveloj estas bone, ke lingvoj estu parolata kaj skribataj respektive malsame. En la eduka, administra kaj jura sistemoj, kiam oni interparolas en kultura esprimo, en ciberspaco, en komerco, ni esperas, ke diversaj lingvoj estu uzataj. [*Noto]

Aynuitak ne yakka a=eyam kuni p ne kusu, Ainutaimuzu ka ta usa oka utar aynuitak ani usa oruspe nuypa yak pirka kuni ku=ramu.
Oni devas zorgi ankaux pri ajnua lingvo, tial estas bone, ke diversaj homoj skribu diversajn aferojn en ajnua lingvo sur la ajnua gazeto 'AinuTimes' laux mia penso.



[*Noto]: La parto pri parolo de Gxenerala Direktoro de Unesko estas tradukita tre malfacile se lauxvorte, tial mi pripensis tion tute pene kaj esprimas per ajnuaj vortoj kaj ellasas, tiel farigxas tre malsama kompare kun la unua originalo.

Cxi tiu pagxo estas citita el la 4-8 pagxo en la 44-a numero de "AinuTimes" eldonita en la 7-a do aprilo 2008 de ainugo-pen-klubo.

[Al japana versio] [Al mia artikolo]