(Titolo per aina-lingvo)
upew

NOTO
1. Nigra litero estas Esperanta. Rugxa litero estas aina-lingva.
2. Rugxa kaj kursiva litero estas japana-linvga. Konvenaj vortoj ne trovigxas en aina-lingvo.
3. La montoforma-signo " ^ " signifas la longan vokalon en japana-lingvo.

S-ino ORITA Suteno diris jene; "La japano diras ke upew estas iwaninzin. Se trovigxas iwaninzin, oni enmetas gxin en kacxo. Gxi odoras malbone, sed estas bongusta. Kiam maljunulinoj estis juna, ili sentas ion ajn bonegusta. Ili diras ke upew ankaux estas kamuy-kar-kusuri. Se ili malvarmumis malpeze iom, ili trinkis varman akvon kun upew infuzita. Kiam maljunuloj estis juna, mi vidis ke oni trikigis gxin al ili.
ORITA Suteno huci ene hawean hi; "upew iwaninzin ne sekor samo utar ye hawe ne. iwaninzin an kor, sayo or a=omare. hura at korka, a=e kor keraan pe ne yak a=ye. huci utar, pon hi ta nep a=ere yakka keraan kuni ramu kor e ruwe ne... upew ne yakka kamuy-kar-kusuri ne sekor hawean kor, huci utar ponno omkekar humas kor, wakka su or omare wa popte hine, upew tura popte wa ku. ekasi utar ka kure siri ku=pon hi ta ku=nukar amkir." sekor hawean.

Se TABATA Aki diris jene; "Oni elforas upew, lavas gxin bone, kaj sekigas gxin. Se infaneto ploras, oni mordetas gxin, kaj blovas en angulo de domo. Kiam mi pensas kiel gxia infaneto faras sekve, gxi cxesas plori. Mi ne komprenas, kiel oni diras kaj blovas.
TABATA Aki huci ene hawean hi; "upew a=ta hine pirkano a=huraye wa a=sakte. poyson kunnecis kor, a=kuykuy kor, cise sowsutu a=ewarewar pa ruwe ne. okake ta ne poyson makanak an ya sekor ku=yaynu wa ku=nukar kor, somo cis. makanak itak a=ye kor a=ewarewar pe ne ya ka k=eramiskari." sekor hawean.

S-ino MATUNAGA Take diras jene; "Kiam oni pregxas laux la aina maniero "kasi a=kik", oni uzas gxin. En la ainan fajran diajxon "asinni huci, ape kumuy" oni pregxas, post tiam oni lavas al si la vizagxon per upew. Oni ne benzonas boligi upew-on, estas permesite nur enmeti gxin en akvon. Gxi odoras kiel la korea karoto "ginsengo".
MATUNAGA Take katkemat ene hawean hi: "kasi a=kik hi ta a=ewanke. asinni huci, apa kamuy or ta kasi a=kik hine, orowano upew (=Karahuto-ninzin) ani a=ewonnere. upew a=popte somo ki no wakka or a=omare patek ne yakka pirka. Tyosen-ninzin neno an hura at pe ne ruwe ne." sekor hawean.

TIRI Masiho (prononcu: cxiri masxiho) diras, ke upew estas ibukiboohuu. La scienca nomo estas "Seseli libanotis var. japonica". Multaj studentoj nomas gxin "ibukiboohuu".
TIRI Masiho upew ibukibouhu ne sekor hawean. gakumei anakne "Seseli libanotis var. japonica" ne. upew ibukibouhu ne sekor inne kenkyusya utar haweoka.

Sed en la rigiono "Iburi" kaj "Hidaka" en Hokkajdo trovigxas la loko, en kie oni nomas "upew"-on "iwaninzin". La scienca nomo estas "Angelica hakonensis Maxim.". La "hakone" en "hakonensis" estas la loknomo Hakone en japana cxefinsulo. Gxi elkreskas de roka loko en monto apud Hakone, netrovigxas en Hokkajdo. Tial erare estas nomi gxin "iwaninzin". "Iwaninzin" ne estas gxusta japana nomo.
korka, Iburi, Hidaka or ta, upew anak iwaninzin ne sekor a=ye hi ka an. Iwaninzin anak "Angelica hakonensis Maxim." sekor gakumei an. "hakonensis" or un "Hakone" ne kusu, Hakone or un iwa ka us pe ne wa, aynumosir (Hokkaido) or ta isam pe ne. kusu, anpe anakne "iwaninzin" sekor a=rekore hi sunke ne wa, sino wamei (sisam rehe) ka somo ne.

En la n-ro 8 de la disertajxo de muzeo pri aina nacio (Ainuminzoku-hakubutukan-dai 8 goo), s-ro ANETAI Masaki: el la hokkajda higiena instituto (Hokkaidooritu-eiseikenkyuuzyo) diras jene: "De la familio NOMOTO, MATUNAGA kaj OKADA en la urbeto SxIRAOI rigardita upew kiel "iwaninzin", mi observas, kaj pro sia formo mi komprenas, ke gxi estas radiko de Conioselinum kamtschaticum Rupr. (karahuto-ninzin).
Ainuminzokuhakubutukan-kenkyuhoukoku-dai8go or ta Hokkaidoritu-eiseikenkyuzyo or un ANETAI Masaki nispa ene hawean i: "Siraw-o-i (Siraoi) maciya or un NOMOTO utari neya, MATUNAGA utari neya, OKADA utari neya, "iwaninzin" ne kuni ramu a p ku=nukar kor, katuhu ani "Karahuto-ninzin (Conioselinum kamtschaticum Rupr.)" sinrici ne hi k=eraman ruwe ne." sekor hawean.

En Nipki-pet (Nukibecu) el la urbeto Piratur (Biratori) en plantejo de la familio KUROKAWA trovigxas upew rigardita kiel "iwaninzin". S-ro ANETAI diras jene: "Pro sia formo mi komprenas, ke gxi estas Cnidium officinale [umbelacoj] (senkyuu). Oni diras, ke en la tempo KANEI senkyu estas alportita de la Azia Kontinento al la urbo NAGASAKI. De la tempo MEIZI al TAISYO japano alportas gxin de la japana cxefinsulo HONSYUU al la japana norda insulo HOKKAJDO. Kaj la japano nomas gxin "IWANINZIN".
Piratur (Biratori) un Nupki-pet (Nukibetu) or un KUROKAWA utari or ta etoyta upew ka "iwaninzin" ne sekor a=ye. ANETAI nispa ene hawean hi: "newaanpe katuhu ani 'senkyu (Cnidium officinale [seri-ka])' ne hi k=eraman ruwe ne. senkyu anak kusuri ne a=kar pe ne wa, Kan'ei-zidai or ta tairiku or wa Nagasaki or un atuy tomotuye wa a=rura p ne yak a=ye. Meizi wano Taisyo pakno, Honsyu or wa sisam kor wa ek hine, "iwaninzin" sekor a=rekore nankor sekor yaynu=an ruwe ne." sekor hawean.

En la urbeto Pon-nay-putu (Urakawa) s-ino TOOYAMA Saki diras, ke kimun'upew estas nomita "iwaninzin". Sed s-ro ANETAI diras jene: "Pro sia formo mi komprenas, ke gxi estas Angelica stenoloba Kitagawa [umbelacoj] (hosobatooki). En cxina drogo oni nomas sia radiko "Tooki". Touki enhavas esencoleon, per tiu oni varmigas la korpon. Tial oni uzas gxin kiel drogo."
Pon-nay-putu (Urakawa) maciya or un TOYAMA Saki katkemat "kimun'upew anak iwaninzin sekor re an pe ne." sekor hawean. korka ANETAI nispa ene hawean hi: "ne waanpe nokaha ani hosobatoki (Angelica stenoloba Kitagawa [seri-ka]) ne hi k=eraman ruwe ne. sinrici anakne syoyaku or ta toki sekor a=ye p ne ruwe ne. toki anak oro un seiyu an pe ne wa, ani a=netopake a=popkere kuni kusuri ne a=kar ruwe ne." sekor hawean.


S-ino TOYAMA Saki diras jene: "Kiam oni estas laca aux malvarmumas aux havas stomakdoloron, oni trinkas varman akvon kun kimun'upew (=hosobatooki) infuzita. Iom oni infuzas gxin kun alia herbo.
TOYAMA Saki katkemat ene hawean hi: "kimun'upew (=hosobatoki), sinki=an ka omkekar=an ka a=honi wen ka ki kor a=popte wa a=ku ruwe ne. oya kina a=kopoye wa a=popte hi ka an ruwe ne." sekor hawean.

Senkyuu havas drogan efikon kiel tooki. S-ino KUROKAWA Secu diras jene: "Kiam oni malvarmumas, oni trinkas varman akvon kun iwaninzin infuzita. Iwaninzin estas upew (=senkyuu)".
senkyu anak toki neno an yakkou an ruwe ne. KUROKAWA Setu katkemat "iwaninzin, omkekar=an kor a=popte wa a=ku ruwe ne. iwaninzin anak upew (=senkyu) ne ruwe ne." sekor hawean.

Pro tio la aina vorto "upew" havas multaj sciencaj nomoj en Japanio, trovigxas multaj "upew" el multaj urbetoj.
tap neno, aynu itak ani "upew" sekor re an pe anakne, sisam or ta poronno gakumei an wa, usa kotan or ta usa "upew" an ruwe ne.