[投稿記事の目次]

北海道エスペラント連盟機関紙「Heroldo de HEL」第145号の記事
(Heroldo 2~8ページから抜粋)
(アイヌ語新聞「アイヌタイムズ」第56号アイヌ語版:2013年(平成25年)11月29日(木)発行 - 6~11ページを元に作成)
(同新聞第56号日本語版:2013年(平成25年)発行予定)
アイヌタイムズの版権は、アイヌ語ペンクラブにあります。


(ajnua lingvo)
食べ物(Aep) の中に(tum ta) ある(an) 放射性物質(housyasei-bussitu) が持つ(kor) 放射能(housyanou) のお話(oruspe)
Rakonto pri radioaktiveco enhavita de radioaktivaj substancoj en manĝaĵo

濃赤色文字は、アイヌ語原文ローマ字表記部分です。
濃橙色文字は、アイヌ語ではない外来語の日本語ローマ字表記(併記の括弧内には日本語以外の表記)部分です。
※ 日本語は、アイヌ語逐語訳となっています。
緑色文字は、エスペラント(語)訳表記部分です。

これは、2012年11月29日に発行されたアイヌ語新聞「アイヌタイムズ」第56号(*)を一部、書き直したり、削除したものです。
Tio estas rakonto, kiun mi parte reskribis kaj forigis mian kontribuon sur la 56-a numero de la aina-lingva gazeto "AinuTimes", eldonita en la 29-a de novembro 2012.

ここで使っている日本語ローマ字は、(公益社団法人)日本ローマ字会(前会長:故梅棹忠夫氏)の「99式」ローマ字表記にしたがっています。この方式は、原則として、日本語カナ表記に沿ったローマ字転字です。(また、訓令式を基礎としてます。)
99式ローマ字
La uzata skribmaniero de japana lingvo per latinaj literoj sekvas 99-siki-sistemon de la publika jurpersona korporacio Nihon-Roomazi-Kai (Ĝia eksprezidanto:la bedaŭrata s-ro UMESAO Tadao).
La sistemo principe estas la latin-litera transskribo laŭ japana skribsistemo per la silabara litero "kana". (Kaj ĝi baziĝas sur la japana normo "Kunrei-Siki" [kunrej-ŝiki].)


(ajnua lingvo)
第140号(*)(Dai-140-gou) (ka ta) 書きました(ku=nuye) が、(hike,) 空間放射線量(kuukan-housyasen-ryou) (neya) (*1)(toy) (neya) 降下物(koukabutu) (neya) 調べ(a=uwanpare) て、(ayne,) 北海道(Hokkaidou) (or ta) 降った(ran) 放射線物質(housyasei-bussitu) (anakne) とても少ない(ponno ponno an) ことが(kuni) わかり(a=eraman) ました。(ruwe ne.)
En la 140-a numero(*) mi skribis, ke oni mezuris la areajn radiadajn dozojn kaj la radioaktivajn koncentritecojn de tero kaj monate akumulita elfalaĵo (polvo, pluvo kaj aliaj) kolektita kaj ke klariĝis, ke la radioaktivaj substancoj falinta sur la japana norda insulo Hokkajdo estas tre malmulta.

(ajnua lingvo)
このように、(Tapne kane,) 土は(ne toy) 汚れていない(pirka) ため、(kusu,) 農産物は(toyorunpe ka) 悪くなっていない(pirka) ことが(hi) わかります(a=eraman.)
Ĉar tiel ĉi la tero(*1) ne estas malpurigita, kompreniĝis, ke agroproduktaĵoj ne estas malpuraj.

(ajnua lingvo)
北海道(Hokkaidou) (or ta) ある(an) 米を(amam) 測定(sokutei) して(a=ki) も、(korka,) 放射能は(housyanou) 見つかり(a=pa) ませんでした(eaykap) (不検出)。((hukensyutu).)
(測定値の単位は、放射能濃度(Bq/kg)です。)
Oni mezuris la radioaktivajn koncentritecojn de rizo en Hokkajdo, kaj oni ne trovis la radioaktivaĵojn.(Ne Detektita)
(La unito de mezura valoro estas radioaktiva koncentriteca (Bq/kg).)


(ajnua lingvo)
(測定器((Sokuteiki) (ani) 見つけ(a=pa) られる(easkay) (amam) (kor) 最小放射能(濃度)(saisyou-housyanou) は、(anak) 6(Bq/kg)(6(Bq/kg)) です。)(ne.) )
(La mezurinstrumento povas analizi radioaktivajn koncentritecojn ĝis 6(Bq/kg).)(*2)

(ajnua lingvo)
一方、(Rapokke ta,) (atuy) では、(or ta,) 北海道(Hokkaidou) (or un) 汚染された(icakkere) 魚が(cep utar) やってくる(arki) かもしれません。(nankor.)
Aliflanke, en maro la fiŝoj malpurigitaj povas veni al Hokkajdo.

(ajnua lingvo)
それで、(Hi kusu,) 2011年4月15日(2011 pa 4 cup 15 to) から、(wano,) 北海道と国は、(Hokkaidou Kuni turano,) 北海道海域にある(Hokkaidou) 海産物が(repotpe) 持つ(kor) 放射能を(housyunou) 測定(sokutei) して(ki) います。(kor an ruwe ne.)
Pro tio, ekde la 15-a de aprilo 2011 la gubernio Hokkajdo kaj la japana registaro mezuras la radioaktivajn koncentritecojn de marproduktaĵo en maro de Hokkajdo.(*1)

(ajnua lingvo)
第140号(*)(Dai-140-gou) で、(or ta,) 2012年4月1日(2012 pa 4 cup 1 to) から(wano) 放射性セシウム(セシウム137+セシウム134)(housyasei-sesiumu) 持つ(kor) 基準値(kizyunti) (anakne) 100(Bq/kg)(100(Bq/kg)) になる(ne) (食べ物)((aep)) (yak) 言い(ku=ye) ました。(ruwe ne.)
En la 140-a numero(*) mi skribis, ke en la 1-a de aprilo 2012 la nova kriteria valoro estos ordonita kiel 100Bq/kg por radioaktivaj cezioj (cezio-137 + cezio-134) pri ĝenelaraj manĝaĵoj.

(ajnua lingvo)
2012年8月29日(2012 pa 8 cup 29 to) まで、(pakno,) の海産物を(700 repotpe700) 測定(sokutei) し、(a=ki akusu,) まで(10(Bq/kg) pakno10(Bq/kg)) ある(kor) 海産物は(repotpe) (全試料の)95%でした。(95% ne ruwe ne.)
Oni mezuris radioaktivajn cerizojn pri 700 marproduktaĵoj, kaj la aĵoj ĝis 10(Bq/kg) okupis 95 procentojn de totalaj specimemoj.

(ajnua lingvo)
10(Bq/kg)から(10(Bq/kg) wano) 50(Bq/kg)まで(50(Bq/kg) pakno) ある(an) ものは(pe) 4%、(4% ne wa,) 50(Bq/kg)から(50(Bq/kg) wano) 77(Bq/kg)まで(77(Bq/kg) pakno) ある(an) ものは(pe) 1%(1%) となっています。(ne ruwe ne.)
Tiuj de 10(Bq/kg) ĝis 50(Bq/kg) fariĝis 4%, kaj tiuj de 50(Bq/kg) ĝis 77(Bq/kg) fariĝis 1% laŭprocente.

(ajnua lingvo)
(放射能)10(Bq/kg)(Housyanou 10(Bq/kg)) 以上(akkari) (kor) 海産物の(repotpe anakne,) ほとんどは、(poro sere) マダラ(herekus(madara)) です。(ne ruwe ne.)
Plejmulto de la marproduktaĵoj kun radioaktivaj cezioj je kaj pli ol 10 (Bq/kg) estas gado (Gadus macrocephalus, sciencnome).

(ajnua lingvo)
青森県太平洋沖(Aomori-ken Taiheiyou-oki) では、(or ta,) 2012年6月(2012 pa 6 cup) (ta) 120(Bq/kg)(120(Bq/kg)) あった(kor) マダラが(herekus) (見つか(a=pa) り)、(wa,) 2012年8月(2012 pa 8 cup) (ta) 130(Bq/kg)(130(Bq/kg)) あった(kor) マダラが(herekus) 見つかり(a=pa) ました。(ruwe ne.)
Pacifika-marmeze de Aomori en junio 2012 oni trovis gadon enhavantan radioaktivajn ceziojn je 120(Bq/kg), kaj en aŭgusto 2012, 130(Bq/kg).

(ajnua lingvo)
政府(Seihu) (anakne) 8月27日(8 cup 27 to) (ta,) 青森県(Aomori-ken) (eun) マダラを(herekus) 出荷(syukka) しないように指示しました(ki kuni hattohoan) (出荷制限)。(*3)((Syukka-seigen).)
En la 27-a de aŭgusto la registaro ordonis la gubernion Aomori, ke tiu ne ekspedu gadon.(Limigo de ekspedado)

(ajnua lingvo)
マダラは、(Herekus) (atuy) (asam) (ta) (oka) て、(wa,) 小さい(pon) (cep) (neya) 甲殻類(paki) (neya) たくさん(poronno) (e) べ、(wa,) ずっと(toop) 遠い(tuyma) (atuy) のところ(or) (peka) 行った(paye) (ka) します。(ruwe ne.)
La gado vivas funde de la maro, multe manĝas malgrandajn fiŝojn kaj krustulojn kaj transmoviĝas tre vaste.

(ajnua lingvo)
茨城県(Ibaraki-ken) から(wano) 青森県(Aomori-ken) (までの)(pakno) (repke) (ta) いる(oka) マダラ(herekus) は、(anak,) 「太平洋北部系群」('Taiheiyou-hokubu-keigun') (sekor) 言われる(a=ye) もの(p) (ne) す。(ruwe ne.)
La gado vivanta meze de maro inter Ibaraki kaj Aomori estas nomata la Populacio en la Norda Regiono de la Pacifiko (Taiheiyou-hokubu-keigun).

(ajnua lingvo)
福島県(Hukusima-ken) 沿岸(sitteksam) (un) マダラが(herekus) (atuy) (asam) (ta) 汚染された(icakkere) 餌を(p) 食べ(e) て、(wa,) 青森県(Aomori-ken) (repke) (ta) 行った(paye) (kuni) 考えられます。(a=ramu.)
Oni pensas, ke gadoj manĝintaj la malpuraĵojn funde en marbordo de Hukuŝima venis al marmezon de Aomori.

(ajnua lingvo)
北海道(Hokkaidou) 周りに(okari) いる(oka) マダラ(herekus) は、(anakne,) 「太平洋北部系群」('Taiheiyou-hokubu-keigun') とは(ka) 違う(somo ne) ので、(kusu,) 基準値(kizyunti) より(akkari) 汚染されている(icakkere) マダラは(herekus) 見つ(a=pa) からない(eaykap) (kuni) 考えられます。(a=ramu.)
Ĉar la gado ĉirkaŭ Hokkajdo estas malsama ol la Populacio en la Norda Regiono de la Pacifiko, oni ne povas trovi gadojn kun radioaktivaj cezioj pli ol la kriteria valoro.

(ajnua lingvo)
しかし、(Korka) 東日本大震災が(Higasinihon-daisinsai) あった(an) ので、(kusu) 漁師たちは(cep-koyki utar) 多く(poronno) 魚を獲ることが(koyki) できず、(eaykap wa,) 東北(Touhoku) (or ta) いる(oka) マダラが(herekus) 増え(poro) て、(kusu) 「太平洋北部系群」('Taiheiyou-hokubu-keigun') (sekor) 言われる(a=ye) ものが、(p) 北海道(Hokkaidou) (or un) 少し(ponno) やってくる(arki) でしょう。(nankor.)
Tamen, ĉar okazis la granda tertremo en la nord-orienta parto de la japania insulo Honŝuo en 2011, tieaj fiŝistoj ne povis kapti fiŝojn multe kaj la fiŝoj multiĝas. Sekve la Populacio en la Norda Regiono de la Pacifiko de la gado povas malmulte veni al Hokkajdon.

(ajnua lingvo)
今は、(Tane) 北海道(Hokkaidou) (or ta) ある(oka) マダラ(herekus) から、(or wa) 基準値(kizyunti) より(akkari) 汚れている(icakkere) ものは(p) ない(isam) ので(hi kusu,) 安心し(a=eramusinne) (yak) よい(pirka) (sekor) 思います。(ku=yaynu.)
Nun en maro de Hokkaido oni ne trovas la gadojn kun radioaktivaj cezioj pli ol la kriteria valoro. Tial oni povas trankviliĝi.

(ajnua lingvo)
100mSv(100mSv) ほどの(pakno) 放射線量を(housyasen-ryou) 受ける(a=kar) と、(yakun,) がん(gan) (という病気)に(tasum) なる(ki) 人が(utar) いる(oka) ことが(hi) はっきり(pirkano) わかっています。(*4)(a=eraman.)
Klare kompreniĝas, ke troviĝas kanceruloj, se oni elmetiĝis al 100 mSv (milisiverto) da radiado.

(ajnua lingvo)
(たくさんの)(Usa oka) 人々に(utar) 安心してもらい、(ramusinne no,) 色々な(usa okay) ものを(pe) 食べて(e pa) も、(yakka,) (1) (pa) (utur) (ta) 1mSv(1mSv) より大きくならない(somo akkari) ように、(kuni,) 基準値は(kizyunti) 100(Bq/kg)(100(Bq/kg)) にしま(ne a=kar) した。(*5)(ruwe ne.)
La registaro faris la kriterian valoron 100(Bq/kg), por, ke oni trankviliĝu kaj ne troviĝu homoj elmetiĝantaj al la dozo pli ol 1mSv, eĉ se tiuj manĝas diversajn aĵojn.

(ajnua lingvo)
1(1) (pa) (utur) に、(ta) セシウム137・(sesiumu-137) 100(Bq/kg)(100(Bq/kg)) を持つ(kor) マダラを、(herekus) 4(kg)(4kg) ほど(pakno) 食べた(a=e) とすると、(yakun,) 0.0052(mSv/年)(0.0052(mSv/nen)) ほど(pakno) ある(an) 放射線を(housyasen) 受け(a=kar) ます。(*6)(ruwe ne.)
Se dum unu jaro oni manĝas 4(kg)-on da gado enhavanta la koncentritecon de cezio-137 100(Bq/kg), oni elmetiĝas al 0.0052(mSv/jaro) da radiado.


セシウム137(*7)
100(Bq/kg) x 4(kg/年) x 0.013(μSv/Bq) ÷ 1000 = 0.0052(mSv/年)

cezio-137
100(Bq/kg) x 4(kg/jaro) x 0.013(μSv/Bq) ÷ 1000 = 0.0052(mSv/jaro)



(ajnua lingvo)
普通に(Useno) 自然放射線を(sizen-housyasen) 受け(a=kar) (wa an) 食べ物を(pe) 食べ(a=e) て、(yakka,) 1(1) (pa) (utur) (ta) 0.4(mSv)(平均値)(0.4(mSv) (heikinti)) ほど(pakno) ある(an) 放射線を(housyasen) 受けている(a=kar) (sekor) 言われて(a=ye) います。(ruwe ne.)
Onidire oni elmetiĝis averaĝe al 0.4 mSv da radiado dum unu jaro, se oni ordinare manĝas la aĵojn enhavantan naturajn radioaktivajn substancojn.

(ajnua lingvo)
食べ物の(Aep) (tum) (ta) ある(an) 天然放射性元素の(Tennen-housyasei-genso) 大部分は(poro sere) カリウム40(kariumu-40) (sekor) いわれる(a=ye) もの(p) です。(ne.)
La kalio-40 estas la plejparto de naturaj radioaktivaj substancoj en manĝaĵo.

(ajnua lingvo)
カリウム40(Kariumu-40) は、(anakne,) カリウム元素(kariumu genso) (or un) 0.0117%(0.0117%) ばかり(takup) ある(an) もの(pe) で、(ne wa,) ここ(oro) から(wa) 放射線を(housyasen) 受け(a=kar) ます。(*8)(ruwe ne.)
La kalio-40 enhavas 0.0117% de kalio, kaj tiu elmetas homon al radiado.

(ajnua lingvo)
カリウム40(Kariumu-40) は、(anak) ずっと昔に(otteeta) 地球が(tikyuu) あった(an) (hi) から(wano) ある(an) もの(pe) で、(ne wa,) その(ne) 半減期は、(hangenki) 12.5(12.5) (oku) (pa) (ne) す。(ruwe ne.)
Kalio-40 troviĝas pludaŭre de la naskiĝo de la terglobo. Ĝia duoniĝotempo estas 1.25 miliardaj jaroj.

(ajnua lingvo)
セシウム137・100(Bq/kg)を(Sesiumu-137 100(Bq/kg)) 持つ(kor) マダラを(herekus) 4(kg)(4kg) まで(pakno) 食べ(a=e) ても、(yakka,) 1(1) (pa) (utur) (ta) カリウム40(kariumu-40) から(or wa) 受ける(a=kar) 平均放射線量(0.4mSv)は(heikin-housyasen-ryou (0.4mSv)) (それより)大きい(80倍)(poro (80-bai)) です。(ruwe ne.)
Eĉ se oni manĝas 4(kg)-on da gado enhavanta la koncentritecon de cezio-137 100(Bq/kg), la jara averaĝa radiada dozo devenanta de kalio-40 (0.4mSv) eatas 80-obla ol la radiada dozo de la cezio-137.

(ajnua lingvo)
(Te) まで(pakno) このように(ene) 書いている(ku=nuye hi) ように、(neno,) 「基準値」("kizyunti") から(or wa) 受ける(a=kar) 放射線量は、(housyasen-ryou) とても(sino) 小さくなって(pon) います。(ruwe ne.)
Tiel la radiada dozo laŭ la kriteria valoro estas tre malmulte.

(ajnua lingvo)
これ(Te) から(wano) (ka) 安心できる(a=eramuriten) ように(kuni) 測定を(sokutei) して(a=ki) いく(kor oka=an) (yak) よい(pirka) (sekor) 思います。(ku=yaynu.)
Mi pensas, ke oni devas daŭre mezuri la radioaktivojn por nia trankvilo.


(*1)http://monitoring-hokkaido.info/
(*2)http://www.pref.hokkaido.lg.jp/ns/nsk/komemonitoring.htm
(*3)http://www.nsr.go.jp/archive/nsc/index.htm
(*4)http://www.nirs.go.jp/information/info.php?i13
(*5)http://www.gov-online.go.jp/useful/article/201204/3.html#2
(*6)http://www.nirs.go.jp/information/info.php?i14
(*7)http://www.remnet.jp/lecture/b05_01/4_1.html
(*8)http://www.nirs.go.jp/db/anzendb/NORMDB/1_NORM.php


(訂正)
第140号(*)の月間降下物の表で、換算年放射線量(Unujara radioaktiva dozo (µSv/jaro) konvertita de Bq/m2)というのがありますが、これは換算平均寿命放射線量(Meznombra vivperioda radioaktiva dozo (µSv/43jaro) konvertita de Bq/m2)の間違いでした。
したがって、その放射線量の下に示したパーセントは、「年間の自然放射線量平均値に対する百分率」とはならず、「43年間の大地の放射性物質起源自然放射線量平均値に対する百分率 - [43年は3つの人工放射性核種(ヨウ素131、セシウム134及びセシウム137)の平均寿命](Procentoj kontraŭ japana natura 43-jara averaĝa dozo originanta el teraj radioaktivaj substancoj [La 43 jaro estas meznombra vivperiodo de la 3 artiaj radioaktivaj nukleoj - jodo 131, cezio 134 kaj cezio 137])」となり、第140号にある値をさらに43で除した値が正解となります。)次のところに修正したものを載せています。
http://www.hokkajda-esp-ligo.jp/jp/radiado/artikolo_pri_radiado_jp.htm


[投稿記事の目次]